Tại sao người ta chơi xổ số? Một mặt, câu trả lời thật rõ ràng: chúng ta sẵn sàng bỏ ra 10.000 đồng để đổi lấy hi vọng, dù là hi vọng phi lý, để có niềm vui mơ tưởng về những điều tốt đẹp sẽ đến nếu bỗng nhiên chúng ta có tiền chục tỉ trong tay.
Trong khi hầu hết những người chơi xổ số biết rằng họ sẽ không thắng (tỉ lệ thắng được tính toán thường lên tới phần triệu), tấm vé số là một cách thật rẻ tiền để mơ mộng giữa ban ngày, để mơ tưởng về một đời sống tốt đẹp hơn.
Không có gì ngạc nhiên, xổ số thường là trò chơi của dân nghèo. Những ai không có nhiều tiền thích tìm kiếm sự giải thoát đó hơn.
Ở Việt Nam chưa có thống kê, nhưng tại Mỹ, tạp chí công nghệ Wired dẫn lời chuyên gia thống kê Mohan Srivastava cho biết xổ số ở các bang đã trở thành một thứ thuế lũy thoái đánh vào người nghèo: những gia đình có thu nhập dưới 12.400 USD/năm chi hơn 5% thu nhập của họ cho xổ số.
Điều này nghe thật phi lý: những ai không có nhiều tiền lẽ ra nên tằn tiện hơn thay vì bỏ nó vào một trò đỏ đen mà họ trên thực tế không có cơ hội chiến thắng.
Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2008 của nhóm các nhà kinh tế học hành vi tại Đại học Carnegie Mellon đã giúp giải thích tại sao người nghèo thích chơi xổ số.
Vấn đề hóa ra chính là cảm giác nghèo khó. Những đối tượng tham gia chia thành ba nhóm: nhóm 1 được đưa mỗi lần 1 USD/người và được hỏi họ có muốn dùng tiền đó mua vé số không; nhóm 2 được cho 5 USD và được hỏi họ sẽ mua bao nhiêu vé số với khoản tiền đó; nhóm ba được thông báo họ có thể chi hết 5 USD cho vé số hoặc không mua gì cả.
Nhóm 1 USD có tỉ lệ mua vé số nhiều nhất, nhóm hai có tỉ lệ mua bằng nửa nhóm một, nhóm ba có 87% chọn giữ lại khoản tiền. Phát hiện của những nhà nghiên cứu nhất quán với “hiệu ứng tiền lẻ” trong tâm lý học. “Có những khoản tiền nhỏ tới mức người ta không để ý – Loewenstein nói với CNN – Vé số thì lại quá rẻ”.
Dù có là duy lý hay không, hàng triệu người vẫn lao vào cuộc đỏ đen này mỗi ngày, cầu nguyện sáu con số may mắn sẽ khớp với tấm vé số của họ.
“Mọi người đều thích được mộng – chuyên gia về hành vi con người, tiến sĩ Wendy Walsh, bình luận vào năm 2011 khi giải xổ số Mega Millions ở Mỹ lên tới mức kỷ lục 656 triệu USD – Chúng tôi gọi đó là phức cảm Cinderella, giấc mơ về một bà tiên sẽ xuất hiện cứu chúng ta”.
Các thống kê ở Mỹ cho thấy cơ hội thắng giải xổ số Powerball là 1/175,2 triệu, thấp hơn khả năng bị cá mập tấn công (11,5 triệu), bị ong đốt (6,1 triệu), bị sét đánh (3 triệu) và khả năng xuất hiện của một cặp sinh đôi dính liền (200.000).
Trong năm tài khóa 2012, doanh số xổ số ở Mỹ là 78 tỉ USD. Hơn một nửa người Mỹ có chơi xổ số trong năm 2015.
“Một phần sự hấp dẫn nằm ở chỗ tất cả bạn bè của chúng ta đều chơi” – theo tiến sĩ Stephen Goldbart, đồng giám đốc Viện Nghiên cứu về tiền bạc và các lựa chọn – “Chúng ta muốn hòa mình vào đám đông, muốn là một phần của “phong trào xổ số điện toán”, không muốn bị loại ra ngoài cuộc chơi đó.
Lý do thứ hai là niềm tin vào điều kỳ diệu, rằng bạn sẽ làm nên giấc mơ Mỹ, rằng bạn chỉ bỏ ra rất ít tiền nhưng thu lại rất nhiều, và bạn sẽ vượt qua tỉ lệ không tưởng để chiến thắng”.
Xổ số cũng đi kèm một hiện tượng tâm lý được gọi là “sự thiên vị người thắng cuộc”: ta được nghe khắp nơi về một số ít ỏi những người trúng độc đắc, nhưng chẳng ai nhắc tới hàng triệu triệu người khác đã tiêu tốn một khoản tiền vô ích.
Cuối cùng, với những khách hàng quen thuộc của xổ số, họ đã mắc vào “cái bẫy xã hội”. Một số người đã có thói quen nhiều năm mua xổ số, có thể giành vài giải an ủi và thua hết trong những lần khác, nhưng họ nghĩ “mình không thể bỏ được, mình đã chơi 30 năm, ngày trúng độc đắc phải ở rất gần rồi!”.
Các sòng bài đã tận dụng rất tốt điều này bằng cách cho đăng “lịch sử kết quả” ở các bàn đỏ đen, nhưng về mặt khoa học thống kê, mỗi lần xổ số hay mỗi lần vòng roulette bắt đầu quay đều độc lập với nhau: máy điện toán và vòng roulette không có trí nhớ, nghĩa là khả năng thắng cuộc của bạn không tăng lên, dù bạn có chơi bao lâu đi nữa!
“Làm thế nào mà các nhà tâm lý học đóng góp vào một thế giới thậm chí còn không đánh giá cao tâm lý học?”
Đó là câu hỏi đã dai dẳng bám đuổi tôi
từ khi tôi bắt đầu học Tâm lý học sáu năm trước. Dưới đây là câu chuyện
và quan điểm của tôi, và tôi rất mong chờ những câu chuyện, bình luận,
và ý tưởng của các bạn về chủ đề này.
Đầu tiên, hãy bắt đầu với lời giới thiệu về Tâm lý học.
Tâm lý học là gì?
Tâm lý học là ngành khoa học nghiên cứu
về hành vi con người. Nó bao gồm hiểu biết về cách chúng ta suy nghĩ,
cảm nhận và hành động trong bối cảnh của mỗi cá nhân, xã hội hay các nền
văn hóa qua thời gian, thông qua các nghiên cứu khoa học về quá trình
tư duy và các quá trình sinh lý. Trong thực tế, tâm lý học hỗ trợ cho
giáo dục, chữa các bệnh thần kinh, nâng cao khả năng làm việc, bán
hàng…
Một hiện tượng có liên quan tới con
người thì việc hiểu biết nó bằng con đường thực nghiệm và áp dụng những
kiến thu được là một phần của Tâm lý học.
Gần như mọi thứ trên thế giới này đều
liên quan tới con người. Gần như việc hiểu biết con người mang lại lợi
ích trên mọi phương diện.
Hãy thử nghĩ về điều này một lúc mà xem.
Bạn có thể hỏi: “Tại sao lại phải nghiên
cứu những thứ này khi chúng có vẻ như là hiển nhiên rồi? Tôi biết tôi
cảm thấy như thế nào và tư duy như thế nào và tất cả mọi người trên thế
giới này đã sống cuộc sống rất tốt kể cả khi không có kiến thức về những
điều đó…”
Nó hóa ra lại là một giả định yếu khi xem xét hiểu biết của chúng ta về bản thân và con người.
Trước khi chúng ta cùng bàn sâu hơn về những ý tưởng này, chúng ta sẽ sử dụng cụm từ “hiểu biết hành vi” thay vì “tâm lý học” bởi cụm từ này có tính hữu hình và dễ hiểu hơn.Cũng như vậy, “nghiên cứu tâm lý học” là để chỉ những sinh viên đang theo đuổi ngành tâm lý học, trong khi “nhà tâm lý học” nhắc đến những chuyên gia đã được công nhận một cách hợp pháp – thường sẽ phải yêu cầu nghiên cứu sau đại học và một giấy phép hành nghề/ giấy đăng kí hành nghề.
Chúng ta đều là những nhà tâm lý học với những khiếm khuyết
Sự lan tỏa của các bài viết, kiến thức
về tâm lý học cho đại chúng là những chỉ báo rõ ràng cho thấy con người
một cách tự nhiên, ưa thích việc hiểu về người khác. Một cách bản năng,
phản ứng của chúng ta với các sự kiện và hành vi bao gồm hiểu và giải
thích những lý do đằng sau chúng. Điều này cũng giống với cái cách mà
con người mặc nhiên thừa nhận phương thức mà thế giới vận hành dựa trên
những quan sát thuần túy và kiến thức hiện có.
“Con gái tôi không được điểm cao trong bài kiểm tra vì…” “Các nhà chính trị gia thắng lần này vì…”
“Tôi quên mất đống thức ăn trong tủ vì…” “Bạn nên làm điều này hằng ngày bởi vì…”
Trong tâm trí của chúng ta tồn tại những
“phiên bản” kiến thức về tâm lý học của riêng mình, và con người thì có
xu hướng coi những hiểu biết của mình là đúng thay vì bác bỏ nó thông
qua những trải nghiệm. Chính vì thế những hiểu biết của chúng ta về thế
giới (hiểu biết này quyết định cách chúng ta hoạt động) có thể chứa đựng
rất nhiều sai lầm và định kiến.
Hiểu được cách con người đưa ra những
đánh giá sai lầm và tích lũy những kiến thức không chính xác cũng là một
phần của ngành Tâm lý học.
Những video dưới đây có thể giải thích cách tư duy mà chúng ta “ưa thích” tốt hơn tôi, vì vậy hãy xem qua chúng.
Dan Ariely: Are we in control of our own decisions? (Dan Ariely: Chúng ta có kiểm soát được quyết định của mình?)
Michael Shermer: Why people believe weird things (Micheal Shermer: Tại sao con người lại tin vào những thứ kì lạ?)
Rory Sutherland: Perspective is everything (Rory Sutherland: Góc nhìn là tất cả)
Bên cạnh những điều đã trình bày ở trên
thì còn rất nhiều thiên hướng khác có thể ảnh hưởng tới tư duy của chúng
ta, và đồng thời ảnh hưởng tới phiên bản hiểu biết riêng của mỗi người
về hành vi của người khác và của chính mình.
Việc hiểu nhầm hành động và suy nghĩ của
người khác có khả năng dẫn tới những sự kiện không may, có thể là xấu
xa, phá hoại cuộc sống và hết sức tai hại.
Chính vì thế, một thực nghiệm khách quan về sự hiểu biết của con người là rất cần thiết.
Chính vì thế, nghiên cứu và ứng dụng tâm lý học trở thành một nhu cầu. Tuy nhiên, mọi thứ không đơn giản như thế.
Vấn đề là gì?
Do tầm quan trọng của việc nghiên cứu và
hiểu biết hành vi con người, chúng ta có nên ngăn cản con người nghiên
cứu nó rộng rãi và từ đó giúp đỡ nhân loại không?
Thực chất mà nói, đây là một ngành rất phổ biến
Tuy nhiên, gần đây việc nghiên cứu tâm
lý đã được gắn mác như là “một trong những ngành được trả lương thấp
nhất và khiến cho hơn một nửa số sinh viên tốt nghiệp từ ngành này ra
phải làm những công việc không yêu cầu bằng đại học.
Có một vài lý do xác đáng khiến điều này diễn ra:
Sinh viên không biết phải học ngành nào
đã chọn bừa Tâm lý học như một tấm bằng tổng hợp, và sau đó không theo
đuổi những công việc liên quan tới Tâm lý học.
Những sinh viên có hứng thú với ngành
này sau khi tốt nghiệp đã nhận thấy tấm bằng Tâm lý học quá thừa thãi và
chung chung để có thể phù hợp với các vị trí trong công việc.
Sinh viên Tâm lý làm gì sau khi ra trường?
Các công việc liên quan tới Tâm lý học nằm ngoài tầm với của đa phần sinh viên tốt nghiệp cử nhân.
Hãy cùng kiểm chứng những trường hợp mà
sinh viên đam mê ngành này nhưng lại không may mắn tìm được một công
việc ổn định hay có được mức lương thỏa đáng.
Học Tâm lý học không giúp trau dồi thêm bất kì kĩ năng đặc biệt nào.
Nếu bạn cố theo đuổi một chiếc bằng tâm
lý học, bạn sẽ được đào tạo những thứ sau đây: nghiên cứu, quản lý dự
án, thông tin liên lạc, viết các văn bản học thuật, thống kê, kĩ năng
phỏng vấn, tư duy phản biện và giải quyết vấn đề.
Nghe có vẻ giống như bất kì ngành nghệ thuật tự do hay các ngành nhân văn khác.
Bạn cũng có thể có được những kiến thức
về nhiều lĩnh vực khác nhau trong tâm lý học như: tâm lý học nhận thức,
tâm lý học hành vi, các bệnh tâm thần, tâm lý học phát triển, tâm lý học
tổ chức, sinh học, xã hội,..vv. Tuy nhiên, sự tồn tại của hàng ngàn các
cuốn sách tâm lý và Google Scholar khiến những thông tin này luôn sẵn
có cho bất cứ ai ưa thích hiểu biết thêm về con người và áp dụng những
kiến thức này trong khuôn khổ của chính họ.
Một sinh viên tốt nghiệp với tấm bằng
Tâm lý học trên tay sẽ khó có thể thuyết phục nhà tuyển dụng rằng họ phù
hợp với một vị trí nào đó hơn là một người có bằng cử nhân kinh tế, và
càng khó để thuyết phục người khác rằng họ xứng đáng được trả cao hơn.
Mức lương chênh lệch đó không chỉ là cho những nghiên cứu về hành vi con
người, mà hơn thế nữa là cho giá trị của những tri thức đó cùng với
những kĩ năng có liên quan dù nó khá mơ hồ vá có thể vô hình.
Cũng từng có người tốt nghiệp ngành Tâm
lý học chia sẻ trên tài khoản cá nhân về việc đấu tranh chọn lựa các
công việc khác nhau hay là theo đuổi những cấp học cao hơn về Tâm lý
học.
Để thực sự có thể cung cấp dịch vụ hay
thông tin về Tâm lý học từ đó giúp ích cho các tổ chức hoặc con người,
bạn phải có giấy phép – một nhà Tâm lý học có giấy đăng kí hành nghề.
Và việc này thì khá là đắt đỏ.
Thực tập hoặc nghiên cứu Tâm lý học là
gần như không thể nếu không có trình độ ở mức sau Đại học, việc này ở Mỹ
tiêu tốn của bạn trung bình khoảng 10,000$ mỗi năm và thêm từ 3-7 năm
cuộc đời bạn.
Liệu bạn có bù lại được chỗ chi phí đó
trong những năm tiếp theo khi làm việc trong ngành Tâm lý học không?
Liệu nó có đáng không?
Vậy bạn muốn một tấm bằng Tiến sĩ về Tâm lý học lâm sàng ư?
Không hẳn.
Theo đuổi cấp học sau Đại học ở ngành
Tâm lý có vẻ như là một sự hi sinh mồ hôi, máu và nước mắt, nó lên tới
đỉnh điểm trong cuộc chiến đẫm máu để giành lấy một văn phòng, ngân sách
và sự nổi tiếng. Một số chỗ nào đó trong những đóng góp của bạn có thể
trở thành những nghiên cứu hữu dụng hoặc lời tư vấn của chuyên gia.
Những điều trên đã giả định rằng bạn có
thể tham gia vào những chương trình như thế – cái mà hằng năm có tới
hàng nghìn thí sinh thử sức để có được những vị trí trong công việc .
Những trường hợp thế này có thể đã làm nản lòng và ngăn cản rất nhiều người trở thành nhà Tâm lý học.
Chúng đã đưa những người tốt nghiệp ngành Tâm lý học và các nhà Tâm lý học tham vọng đi đâu rồi?
Liệu chúng ta có thể cung câp dịch vụ, kiến thức và thông tin mà con người có vẻ không được lợi lắm?
Câu trả lời là có nhưng nó không hề đơn giản.
Tương lai của ngành Tâm lý học
Làm thế nào chúng ta có thể nâng cao giá trị của ngành Tâm lý học?
Một nghịch lý có thể thấy đó là giá trị
của việc hiểu biết hành vi con người lại nằm trong chính nhận thức rằng
những hiểu biết của chúng ta không trọn vẹn mà còn những thiếu sót. Như
vậy, cùng với việc giáo dục và “truyền bá” thì những giá trị của nó sẽ
được nhân lên gấp bội.
Tâm lý học với tư cách là những tri thức tổng quát
Cá nhân tôi cho rằng tâm lý học nên là
kiến thức chung cho tất cả mọi người bởi nó ảnh hưởng tới mọi người một
cách vô thức, chừng nào họ còn là một con người. Mọi người nên trở thành
những người thực hành tâm lý học. Ngày qua ngày, cuộc sống đòi hỏi
chúng ta đối phó với chính mình và những người khác trong nhiều bối cảnh
khác nhau. Khả năng là chúng ra có thể đạt được những điều dưới đây nếu
chúng ta hiểu biết người khác tốt hơn:
– Thể giới sẽ bớt đi những căng thẳng và bực bội.
– Hiểu biết rõ hơn về cảm xúc.
– Công việc sẽ thuận lợi và phát triển hơn.
– Những bộ luật sẽ được làm ra để tuân theo thay vì phải ép buộc thi hành.
– Nhiều lời hứa được giữ vững và sự lừa đảo không còn.
– Những mạng sống và tâm hồn được cứu với thông xử lý và điều trị.
Và trên hết là nó không dành riêng cho bất cứ niềm tin và nền văn hóa nào
Nhìn chung, ý tưởng ở đây là chúng ta
nên làm càng nhiều càng tốt trong tầm khả năng của mình. Một vài người
có thể rất đam mê trở thành các học giả, các nhà nghiên cứu hay các nhà
tham vấn, nhưng thị trường chỉ là không yêu cầu dịch vụ đó.
Trên thực tế, rất nhiều người trong
chúng ta cuối cùng lại làm công việc yêu cầu trình độ chung chung –
thay vì buồn phiền vì chuyện này, hãy để chúng tôi chỉ rõ những giá trị
của việc hiểu biết con người trong mọi hoàn cảnh của cuộc sống.
Những nhà Tâm lý học với tư cách giáo viên và các nhà triết học
Đây là những vị trí lý tưởng mà các nhà
tâm lý học và những người học ngành này: giáo viên và điều phối viên.
Thay vì chỉ thảo luận các thuật ngữ với bạn bè trong phái Tâm lý học thì
nên có những hướng tiếp cận ra bên ngoài như là tập trung vào truyền bá
ý tưởng và cảm hứng.
Vận hành như những chiếc cổng, những
thông tin về sự hiểu biết con người có thể được truyền tải qua những con
người này đến nơi họ sống, du lịch, vui chơi và làm việc.
Khởi động những nhóm mang tính tập trung để cải thiện việc thiết kế môi trường làm việc.
Nói chuyện với họ hàng và bạn bè về sự phát triển của trẻ.
Bàn về việc áp dụng những nguyên tắc tâm lý học vào cuộc sống hằng ngày.
Khuyến nghị và vạch trần sự kỳ thị của các dịch vụ tâm lý.
Đưa ra kiến nghị hoặc cố vấn với tư cách người tham vấn chuyên nghiệp để tạo nên những thay đổi trong chính sách của chính phủ.
Làm việc trong các trung tâm giáo dục
với tư cách là người điều phối chính và sử dụng các kiến thức cũng như
ứng dụng tâm lý học.
Sẽ không dễ gì để thuyết phục mọi người
về giá trị của nó, và một bước tiến lớn hơn nữa là cần thiết thay vì chỉ
có một số ít người và tổ chức. Sẽ cần một lượng lớn người để chia sẻ và
tư duy về tâm lý học như là yếu tố cốt lõi của cuộc sống.
Như các nhà triết học cổ đại bàn luận về việc hiểu biết các tri thức, sự thật và thực tế, vậy thì chúng ta – những nhà triết học về tâm hồn, nên truyền cảm hứng cho những người xung quanh hiểu biết rõ hơn về chính thực tế của họ.
Lảm nhảm về Tâm lý học một mình sẽ khiến tôi phát điên.Nếu có 10 người cũng nói về nó thì trông sẽ bình thường hơn.
Đó là sức mạnh của sự tương đồng – một sản phẩm khác của việc hiểu biết sự tương tác giữa con người với con người.
Trong trường hợp này, một lượng lớn những người tốt nghiệp ngành tâm lý sẽ là một bước mở đầu tuyệt vời. Và tất cả những gì cần thiết bây giờ là phong trào xã hội đủ mạnh để lan tỏa.
Nó sẽ là gì? Nó sẽ diễn ra như thế nào? Bạn nghĩ gì về nó?
Có lẽ chúng ta nên tiếp tục thuyết phục mọi người rằng Tâm lý học cho họ sức mạnh để đọc được tâm trí… Sau cùng, mọi thứ sẽ về lại vị trí của nó.
Tuy khá phổ biến ở nước
ngoài song Tâm lý học là một ngành nghề mới ở Việt Nam. Đây được biết
đến là ngành học đang có nhu cầu nhân lực lớn. Vậy mức lương ngành tâm
lý học như thế nào? Hãy tham khảo qua bài chia sẻ dưới đây.
Mục Lục
1. Tâm lý học- ngành học thiết yếu trong xã hội hiện đại
2. Cập nhật mức lương ngành Tâm lý học
1. Tâm lý học- ngành học thiết yếu trong xã hội hiện đại
Theo chia sẻ của những chuyên gia tâm
lý, cùng với sự phát triển không ngừng của nền kinh tế- xã hội hiện đại,
đừi sống tinh thần của con người ngày càng phong phú và trở thành thế
giới kỳ bí, khó lý giải. Bên cạnh đó, con người cũng phải đối mặt với
nhiều áp lực lơn như trầm cảm, stress, rối loạn cảm xúc, rối loạn hành
vi, bạo lực học đường, tăng động giảm chú ý…ngày càng diễn biến phức
tạp. Đây là lý do khiến nhu cầu thấu hiểu, tư vấn, chia sẻ theo đó cũng
ngày càng cao.
Đây được xem là thách thức lớn của xã
hội, song cũng là cơ hội để những sinh viên ngành tâm lý tìm được việc
làm phù hợp với năng lực chuyên môn sau tốt nghiệp. Tâm lý học đang là
ngành nghề thu hút nhu cầu nhân lực lớn.
Ông Trần Anh Tuấn- Phó Giám đốc Trung tâm dự báo nhu cầu nhân lực và thị trường lao đông TPHCM, giai đoạn 2013- 2015 đến năm 2020, nhu cầu nhân lực ngành Tâm lý học rất lớn, lên đến hàng nghìn người/năm. Không chỉ vậy, đây còn được đánh giá là ngành nghề có thu nhập “hấp dẫn”. Vậy mức lương của ngành Tâm lý học như thế nào?
2. Cập nhật mức lương ngành Tâm lý học
Cũng như những ngành nghề khác, mức
lương của ngành tâm lý học phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như năng
lực chuyên môn, địa điểm làm việc hay trình độ kinh nghiệm. Thực tế,
ngành Tâm lý học bao gồm nhiều chuyên ngành nhỏ khác nhau. Dưới đây là
mức lương ngành Tâm lý học bạn có thể tham khảo.
Nhà tâm lý học thể thao
Tâm lý học thể thao chịu trách nhiệm về các thành phần tâm lý của vận động viên, tập trung vào những vấn đề như thành tích, động lực thúc đẩy vận động viên tiến đến thành công. Những chuyên viên tâm lý học trong ngành này sẽ sử dụng những kiến thức chuyên môn giúp vận động viên phát huy hết khả năng của bản thân hay hồi sức nhanh chóng sau chấn thương. Mức lương của vị trí này dao động trong khoảng 45.000 USD- 80.000 USD tùy thuộc vào vận động viên.
Nhà tâm lý học giáo dục
Kết quả khảo sát cho thấy, mức lương của những chuyên gia tâm lý học giáo dục làm việc trong hệ thống giáo dục, có nhiệm vụ chuẩn đoán cũng như khám chữa những vấn đề về hành vi và nhận thức học tập ở trẻ em. Bộ phận này thường hợp tác với giảng viên, bác sĩ để giúp đỡ học sinh giải quyết những vấn đề xã hội, hành vi,cảm xúc trong môi trường giáo dục.
Nhà Tâm lý học Pháp Y
Để đảm nhận vị trí nhà Tâm lý học Pháp
Y, bạn cần có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ trong lĩnh vực lâm sàng, tư vấn
hoặc pháp y. Người làm việc trong chuyên ngành này sẽ làm việc với các
vấn đề liên quan đến pháp luật. Công việc phổ biến là xây dựng và bổ
sung hồ sơ tâm lý tội phạm, chuẩn bị những bằng chứng cần thiết để tòa
án đưa ra những phán quyết chính xác. Mức lương trung bình của ngành
69.440 USD.
Nhà Tâm lý học cố vấn
Ngành Tâm lý học được đánh giá là ngành học có mức lương hấp dẫn
Tâm lý học cố vấn làm công việc như nhà
tâm lý học lâm sàng tại những tổ chức, doanh nghiệp. Đây là một trong
những phạm vi lớn nhất tư vấn tâm lý. Ngành này thu hút nhu cầu nhân lực
đông đảo với mức lương trung bình là 72.540 USD.
Tâm lý học Lâm sàng
Nhà tâm lý học Lâm sàng được đào tạo để
đưa ra những đánh giả, chuẩn đoán, điều trị, phòng ngừa các bệnh về tâm
lý. Đây là chuyên ngành có phạm vi lớn nhất trong tâm lý học. Mức lương
trung bình của ngành là 72.540 USD/năm.
Nhà Tâm lý học Kỹ thuật
Chuyên ngành này chịu trách nhiệm cải
thiện thiết kế của hệ thống, đảm bảo quá trình hoạt động trơn tu, nâng
cao năng suất và giảm thiểu chấn thương cho người lao động. Mức lương
trung bình năm của ngành là 79.818 USD.
Bác sĩ Tâm thần
Bác sĩ tâm thần là chuyên ngành có thu
nhập cao nhất trong ngành tâm lý học. Mức lương của ngành phụ thuộc vào
vị trí địa lý, lĩnh vực chuyên môn và những công việc bản thân đảm
nhiệm. Mức lương trung bình năm là 167.610 USD/năm.
Trên đây là thông tin chia sẻ về mức lương ngành Tâm lý học ở Việt Nam. Bài viết hi vọng đã đem đến thông tin hữu ích cho bạn đọc.
Trong thể thao hiện đại, bên cạnh chiến thuật, thể lực thì yếu tố tâm lý có vai trò rất quan trọng tới kết quả thi đấu. Có thể thấy thất bại vì tâm lý kém đáng tiếc ở chỗ, nếu đấy là thất bại về mặt chuyên môn, người ta dễ thấy đối phương hơn mình và tìm cách san lấp khoảng cách về mặt trình độ. Nhưng thất bại vì tâm lý không vững càng khiến cho người ta tiếc nuối ở chỗ đối phương không hơn mình nhưng họ vẫn thắng. Điều này càng khẳng định tầm quan trọng của công tác chuẩn bị tâm lý cho VĐV thể thao.
Mục lục bài viết
1 Khái quát về công tác chuẩn bị tâm lý cho VĐV thể thao
1.1 Mục đích và nhiệm vụ của công tác chuẩn bị cho vận động viên thể thao
1.2 Nguyên tắc tâm lý – sư phạm trong Giáo dục huấn luyện tâm lý cho VĐV thể thao
2 Giáo dục, huấn luyện tâm lý chung cho vận động viên
2.1 Khái niệm về công tác chuẩn bị tâm lý chung cho vận động viên
2.2 Phương pháp cơ bản để chuẩn bị tâm lý chung cho VĐV thể thao.
3 Huấn luyện tâm lý chuyên môn cho vận động viên thể thao
3.1 Khái niệm về huấn luyện tâm lý chuyên môn
3.2 Phương pháp cơ bản để chuẩn bị tâm lý chuyên môn cho VĐV thể thao.
4 Huấn luyện, chuẩn bị tâm lý thi đấu cho vận động viên
4.1 Khái niệm và nhiệm vụ của huấn luyện tâm lý thi đấu
4.2 Các phương pháp huấn luyện tâm lý thi đấu
5 Điều khiển hành vi và hoạt động của vận động viên khi chuẩn bị thi đấu và tham gia thi đấu
5.1 Bồi dưỡng năng lực tư duy chiến thuật thi đấu cho VĐV và đội thể thao
Khái quát về công tác chuẩn bị tâm lý cho VĐV thể thao
Giáo dục, huấn luyện phẩm chất, năng lực hoạt động tâm lý cho VĐV thể thao là tổ hợp của hệ thống tác động sư phạm về tâm lý- xã hôi, giáo dục- huấn luyện đối với nhân cách người VĐV nhằm mục đích chuẩn bị cho họ những phẩm chất và năng lực tâm lý cần thiết để hoạt động tập luyện thi đấu thể thao đạt thành tựu cao.
Hệ thống tác động sư phạm này không chỉ hướng tới mục tiêu thành tích và kỷ lục thể thao cao mà cũng để hoàn thành nhân cách của người tài trong lĩnh vực hoạt động thể thao.
Mục đích và nhiệm vụ của công tác chuẩn bị cho vận động viên thể thao
Mục đích chính của công tác giáo dục huấn luyện, đào tạo về mặt tâm lý cho VĐV là gúp phần nâng cao năng lực thi đấu thể thao trên cơ sở phát triển các phẩm chất và năng lực hoạt động tâm lý cần thiết cho VĐV giành thắng lợi trong các cuộc thi đấu quan trọng bằng phương tiện tâm lý và ảnh hưởng tâm lý.
Nhiệm vụ chung nhất của công tác chuẩn bị tâm lý cho VĐV thể thao là nâng cao trình độ tập luyện và năng lực thi đấu cho VĐV.
Chi tiết nhiệm vụ cụ thể:
– Trang bị cho VĐV hiểu biết và kỹ năng điều khiển của ý thức tất cả các chức năng tâm lý để hoàn thiện kỹ năng vận động và phát triển các tố chất thể lực chung và chuyên môn cũng như chiến thuật sử dụng kỹ thuật thi đấu thể thao.
– Giáo dục cho VĐV những phẩm chất ý thức và nỗ lực ý chí như: kiên định, tích cực, quyết tâm, dũng cảm, quả cảm, khát vọng chiến thắng, tự tin và cầu tiến bộ …
– Làm phong phú thêm kiến thức khoa học có liên quan đến tập luyện, thi đấu thể thao và hiểu biết vận dụng các kiến thức đó vào thực tiễn hoạt động tập luyện thi đấu của mình.
– Nâng cao trình độ nhận thức chính trị, xã hội và nghĩa vụ trách nhiệm, qua đó hoàn thành nhân cách con người phát triển toàn diện cho VĐV thể thao.
Các nhiệm vụ trên được thực hiện dưới ba hình thức tác động sư phạm của định hướng đó là:
– Chuẩn bị tâm lý chung cho VĐV
– Chuẩn bị tâm lý chuyên môn
– Chuẩn bị tâm lý thi đấu.
Giáo dục huấn luyện đào tạo phẩm chất năng lực tâm lý cho vận động viên là một mắt xích quan trọng của quá trình huấn luyện đào tạo tài năng thể thao. Nó luôn luôn thống nhất và có liên quan cũng như tác động tương hỗ với các nhiệm vụ huấn luyện kỹ thuật thể lực và huấn luyện thi đấu.
Giáo dục huấn luyện đào tạo phẩm chất năng lực tâm lý cho vận động viên là một mắt xích quan trọng
Nguyên tắc tâm lý – sư phạm trong Giáo dục huấn luyện tâm lý cho VĐV thể thao
Huấn luyện đào tạo về phẩm chất năng lực tâm lý đảm bảo cho hoạt động tập luyện thi đấu thể thao có liên quan là bộ phận hữu cơ của công tác giáo dục thể chất và huấn luyện thể thao. Vì vậy tuân thủ nguyên tắc chung cũng như phải tuân thủ các nguyên tắc mang tính chuyên môn về tâm lý hoạt động thể thao như:
– Nguyên tắc tự giác tích cực: tức là bản thân VĐV phải nhận thức râ tầm quan trọng và ý nghĩa của phẩm chất và năng lực tâm lý đối với sự biểu hiện thành tích thể thao, để mình tích cực tự giác học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất và năng lực tâm lý chuyên môn của hoạt động thể thao.
– Nguyên tắc chuẩn bị tâm lý toàn diện: Chú trọng cả ba khía cạnh: năng lực tâm lý chung, chuyên môn và đặc biệt là năng lực thi đấu thể thao.
– Nguyên tắc hệ thống trong lựa chọn bài tập tâm lý và ảnh hưởng tâm lý để Giáo dục huấn luyện tâm lý, nhằm đạt mục đích cuối cùng là ổn định, tự tin quyết thắng trong hoạt động thi đấu thể thao.
Ngòai ra, công tác giáo dục huấn luyện tâm lý cũng như phải tuân thủ các nguyên tắc khác như lặp lại, dễ hiểu, đối xử cơ biệt và chuyên biệt hóa.
Giáo dục, huấn luyện tâm lý chung cho vận động viên
Khái niệm về công tác chuẩn bị tâm lý chung cho vận động viên
Chuẩn bị tâm lý chung cho vận động viên thể thao là quá trình phát triển và hoàn thiện những biểu hiện tâm lý đặc thù có ý nghĩa đối với tâm lý hoạt động chuyên môn của vận động viên. Những đặc điểm đó là:
Có những biểu hiện tâm lý chung được phát triển và hoàn thiện do ảnh hưởng của toàn bộ vốn sống của vận động viên, trong đó bao gồm các điều kiện hoạt động vận động tích cực của họ như: hoạt tính của tư duy, sự sâu sắc về tri giác, cảm xúc… cũng như phẩm chất ý chí, tính sáng tạo…
Là yếu tố cơ sở để biểu hiện tâm lý chuyên môn của vận động viên trong điều kiện tập luyện một môn thể thao.
Chuẩn bị tâm lý chung cho vận động viên mang tính chất tổng hợp. Nó cần thiết cho VĐV có trình độ huấn luyện khác nhau. Đặc biệt chính là có ý nghĩa đối với VĐV có trình độ huấn luyện cao.
Chuẩn bị tâm lý chung cho vận động viên mang tính chất tổng hợp
Phương pháp cơ bản để chuẩn bị tâm lý chung cho VĐV thể thao.
Dựng bài tập tâm lý: Các bài tập tâm lý là phương tiện chủ yếu để huấn luyện tâm lý chung cho VĐV. Các bài tập tâm lý là quá trình lặp đi lặp lại nhiều lần hành động vận động dưới dạng các nhiệm vụ khác nhau với mục đích nâng cao hoạt tính của các biểu hiện tâm lý cần thiết cho vận động viên.
Tạo ra một hệ thống các bài tập tâm lý để phát triển và củng cố các biểu hiện chuyên môn về hoạt động nhận thức của VĐV cho phự hợp với xu hướng mục đích của quá trình huấn luyện.
Huấn luyện tâm lý chuyên môn cho vận động viên thể thao
Khái niệm về huấn luyện tâm lý chuyên môn
Huấn luyện tâm lý chuyên môn là một hệ thống các biện pháp nhằm duy trì ở mức độ cao năng lực tâm lý của VĐV trong giai đoạn huấn luyện thi đấu chuẩn bị cho cuộc thi đấu quan trọng.
Huấn luyện tâm lý chuyên môn nhằm duy trì sự hưng phấn tâm lý thần kinh, duy trì năng lực hoạt động tâm lý ở mức độ cần thiết, đặc biệt là lượng dự trữ về mọi mặt để giành chiến thắng.
Phương pháp cơ bản để chuẩn bị tâm lý chuyên môn cho VĐV thể thao.
Huấn luyện tâm lý chuyên môn trong thể thao có cấu trúc riêng và được thực thi bằng nhiều loại công việc để thực hiện nó. Cấu trúc đó bao gồm các liệu pháp tâm lý dự phòng. Ngoài ra cũng có cả các biện pháp tự kỷ ám thị và nhiều phương pháp điều chỉnh tâm lý khác.
Công tác huấn luyện tâm lý chuyên môn nhằm nghiên cứu các yếu tố làm nảy sinh những căng thẳng tâm lý giới hạn và trên giới hạn của VĐV khi tập luyện môn thể thao đó.
+ Mỗi môn thể thao đều có những trở ngại và khó khăn khác nhau, khắc phục được những khó khăn đó đòi hỏi phải căng thẳng tâm lý lớn. Căng thẳng tâm lý có thể do tăng cường độ, lượng vận động tập luyện và mức độ phức tạp của các cuộc thi.
+ Phát hiện nguyên nhân làm giảm năng lực tâm lý của VĐV ở mỗi giai đoạn huấn luyện: tiến hành đánh giá thường kỳ năng lực tâm lý theo các chỉ số và độ nhạy cảm về các biểu hiện khác nhau của quá trình tâm lý, cũng như các thuộc tính tâm lý cá nhân của VĐV. Trên cơ sở đó xác định biện pháp thay đổi chúng.
+ Xác định các biện pháp duy trì độ ổn định tâm lý thần kinh và cảm xúc ý chí cho VĐV: để giải quyết nhiệm vụ này huấn luyện viên cần có một lượng dự trữ lớn kiến thức tâm lý chuyên môn và kinh nghiệm sử dụng những kiến thức đó trong quá trình thực hiện công tác huấn luyện tâm lý chuyên môn cho VĐV ở những giai đoạn huấn luyện khác nhau và trong điều kiện thi đấu cụ thể.
Công tác huấn luyện tâm lý chuyên môn nhằm nghiên cứu các yếu tố làm nảy sinh những căng thẳng tâm lý
Huấn luyện, chuẩn bị tâm lý thi đấu cho vận động viên
Khái niệm và nhiệm vụ của huấn luyện tâm lý thi đấu
Huấn luyện tâm lý thi đấu là một quá trình hoàn thành các phẩm chất cá nhân tốt của VĐV và tạo ra trạng thái tự tin, sẵn sàng thi đấu nhằm giành được thành tích xuất sắc trong các cuộc thi đấu thể thao.
Huấn luyện tâm lý thi đấu có một mối quan hệ hữu cơ với quá trình huấn luyện tâm lý chung và huấn luyện tâm lý chuyên môn.
Nếu trong quá trình huấn luyện tâm lý chung những biểu hiện tâm lý chuyên môn có ý nghĩa của VĐV được phát triển và hoàn thiện thì trong quá trình huấn luyện tâm lý thi đấu thì những biểu hiện tâm lý đó được bổ sung thêm chức năng phấn đấu để giành thành tích thể thao cao nhất trong thi đấu.
Huấn luyện tâm lý thi đấu được tổ chức và thực hiện trong suốt quá trình tập luyện, đồng thời cả trong khi chuẩn bị trực tiếp cho một cuộc thi đấu cụ thể.
Huấn luyện thi đấu có cấu trúc tâm lý phức tạp và nội dung cấu trúc đó được xác định bằng bản chất của chính từng phần huấn luyện trong quá trình huấn luyện tâm lý thi đấu.
Các phương pháp huấn luyện tâm lý thi đấu
Sử dụng đúng biện pháp gây ảnh hưởng tâm lý chuyên môn và những tác động tâm lý sư phạm là những biện pháp huấn luyện tâm lý thi đấu có hiệu quả nhất. Dưới ảnh hưởng của tác động tâm lý, VĐV định hướng được ý chí, tư tưởng hành vi của mình cho thắng lợi.
Phương pháp sử dụng ảnh hưởng tác động tâm lý trong quá trình giải quyết nhiệm vụ huấn luyện tâm lý thi đấu có những điểm riêng và những đặc điểm này được quyết định bởi bản chất huấn luyện tâm lý thi đấu.
Những đặc điểm đó là:
– Toàn bộ công tác huấn luyện tâm lý thi đấu được thực hiện trên cơ sở nâng cao hoạt tính cá nhân biểu hiện tâm lý chuyên môn của VĐV.
– Lựa chọn các ảnh hưởng và tác động tâm lý tới trình độ thể thao của VĐV, tới phạm vi và tính chất của cuộc thi đấu sắp tới và đặc điểm cá nhân của VĐV.
– Có hệ thống kiểm tra trình độ huấn luyện tâm lý thi đấu của mỗi VĐV, của từng bộ phận hoặc từng đội một cách thực tế.
– Phân tích tâm lý sâu sắc kết quả từng cuộc thi đấu, điều này làm tích cực hóa các phương pháp và hoàn thiện các biện pháp huấn luyện tâm lý thi đấu.
Sử dụng đúng biện pháp tâm lý chuyên môn và sư phạm là những biện pháp có hiệu quả nhất
Điều khiển hành vi và hoạt động của vận động viên khi chuẩn bị thi đấu và tham gia thi đấu
Hiệu quả và độ tin cậy về hoạt động thi đấu của vận động viên được xác định không chỉ bằng trình độ chuẩn bị tâm lý toàn diện của VĐV đó mà còn ở sự chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc thi đấu cụ thể.
Trình độ chuẩn bị tâm lý của vận động viên là mức độ phát triển của các hệ thống trạng thái chức năng của cơ thể, các chức năng điều của hệ thống thần kinh và tâm lý, các tố chất vận động thể lực đảm bảo cho hoạt động chuyên môn.
Trình độ chuẩn bị tâm lý phát triển trong quá trình huấn luyện hoàn thiện thể thao lâu dài. Chuẩn bị sẵn sàng thi đấu là trạng thái của vận động viên trong một thời điểm nhất định tạo nên điều kiện thúc đẩy hay gây cản trở biểu hiện tối đa trình độ chuẩn bị của anh ta.
Nhiệm vụ của huấn luyện viên – không chỉ giúp vận động viên trong công tác huấn luyện tâm lý nhằm hình thành tâm lý sẵn sàng cho từng cuộc thi cụ thể, mà còn sẵn sàng sử dụng các biện pháp dự phòng và điều hoà trạng thái tâm lý xấu có thể nảy sinh trong các điều kiện phức tạp trước và trong thi đấu.
Các Test sư phạm, các trận đấu kiểm tra … được sử dụng với mục đích kiểm tra trình độ chuẩn bị và mức độ hình thành sự sẵn sàng thi đấu của VĐV là công việc không thể thiếu được trong công tác chuẩn bị thi đấu cho VĐV. Phân tích kết quả các lần thi đấu kiểm tra HLV có thể đánh giá chất lượng công việc đã được tiến hành và mức độ sẵn sàng mà VĐV sẽ đạt được trong thời gian tới.
Ngoài ra, HLV có thể giúp các VĐV tạo ra mô hình tình huống của các trận thi đấu sắp tới. Sự chỉ đạo trực tiếp của HLV trong quá trình thi đấu có một ý nghĩa đặc biệt để điều khiển hoạt động thi đấu của VĐV. Sự chỉ đạo thường được tiến hành dưới hai hình thức: Lời căn dặn trước trận đấu và nhắc nhở trong quá trình thi đấu.
Lời căn dặn thường được sử dụng với mục đích hình thành ở VĐV thái độ tốt đối với cuộc đấu, gây lòng ham muốn thi đấu, củng cố lòng tin vào khả năng của mình, kích thích họ hoạt động tích cực.
Chỉ dẫn cụ thể của HLV về những đặc điểm nguy hiểm của đối phương giúp VĐV củng cố tinh thần, thái độ thi đấu. HLV cần phải tuyệt đối tin tưởng vào độ chính xác của thông tin mà mình đã thông báo cho vận động viên trước trận đấu. Và chỉ thông báo ngắn gọn và điểm chính nhất, chủ yếu nhất. Nhưng phải thông báo một cách thận trọng có tính tới các đặc điểm cá nhân và kinh nghiệm của VĐV.
Chuẩn bị sẵn sàng thi đấu trong một thời điểm nhất định tạo nên điều kiện thúc đẩy hay gây cản trở
HLV phải thận trọng sử dụng sự chỉ đạo – nhắc nhở trong quá trình thi đấu. Hiệu quả xấu của sự chỉ đạo trước hết làm cho VĐV mất tập trung chú ý và phân tán tư tưởng. VĐV có thói quen tự giải quyết những nhiệm vụ nảy sinh trong quá trình thi đấu. Vì vậy, sự chỉ đạo của HLV có thể mâu thuẫn với chính kiến của VĐV.
Vì vậy, HLV cân nhắc thận trọng trong những ý và lời lúc tác động chỉ đạo thi đấu. Những HLV có kinh nghiệm thường đưa ra mệnh lệnh với mục đích nhanh chóng sửa chữa một sai lầm nào đó, hoặc huy động sức lực của VĐV. Nhưng những lời đó chỉ có thể sử dụng trong điều kiện thông hiểu sâu sắc tình huống thi đấu, biết rõ trạng thái và khả năng của VĐV và việc điều khiển chỉ đạo từ bên ngoài không mâu thuẫn với việc tự điều chỉnh của VĐV.
Bồi dưỡng năng lực tư duy chiến thuật thi đấu cho VĐV và đội thể thao
Hoạt động chiến thuật trong thi đấu thể thao thuộc loại hình hoạt động tư duy sáng tạo trong khi sử dụng kỹ thuật, thể lực và xử lý tình huống thi đấu của người VĐV. Hoạt động chiến thuật đòi hỏi người VĐV những yếu tố như khả năng tư duy trạng thái thi đấu nhanh nhạy, quá trình tâm lý vận động phát triển tối ưu, hiểu và biết điều khiển vận động kỹ thuật phù hợp trạng huống, biết cách đánh lừa đối thủ và biết lợi dụng các yếu tố luật lệ thi đấu cho phép để tạo thuận lợi cho hoạt động của mình.
Hi vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn về công tác chuẩn bị cho các vận động viên trước khi thi đấu sao cho ổn định và hiệu quả nhất. Chúc các bạn thành công.
Bạn có muốn đoán trước tương lai? Hay bạn muốn truy bắt kẻ giết người hàng loạt hoặc giúp cho cầu thủ mình yêu thích cải thiện khả năng sút penalty thông qua những giấc mơ? Với một công việc liên quan tới bộ môn tâm lý học, rất có thể hôm nay bạn làm việc ở công viên Olympic, ngày mai bạn lại tới một ngôi chùa đạo Phật để thí nghiệm, rồi một hôm nào đó, bạn thậm chí lại có mặt trong trại giam để thực hiện điều tra.
‘Tôi không phải là ảo thuật gia. Tôi chỉ đối xử với bộ não con người giống như tất cả những bộ máy khác mà bạn có thể huấn luyện để chúng hoạt động tốt hơn.’ Đây là phát biểu của Steve Peters, người được mệnh danh là ‘người đàn ông đứng sau những tấm huy chương’ của đội tuyển đua xe đạp Vương quốc Anh, sau ‘cơn mưa’ huy chương của Chris Hoy ở Thế vận hội 2008. Chris Hoy đã nói: ‘Thiếu Steve, tôi không nghĩ rằng tôi đã có thể đoạt được ba huy chương vàng Thế vận hội Bắc Kinh.’
Vậy vai trò của Peters là gì? Peters là một trong số ngày càng nhiều bác sỹ tâm lý thể thao, hoạt động trong lĩnh vực thể thao chuyên nghiệp. Viện Thể thao Anh hiện có 18 nhà tâm lý thể thao làm việc với 20 đối tác khác nhau trong các môn thi Olympic, Paralympic và thể thao chuyên nghiệp. Hãy tìm hiểu kỹ về những vận động viên mà bạn yêu thích; dù họ là ai – cầu thủ bóng đá, vận động viên cricket hay đua xe, bạn cũng sẽ tìm được những người anh hùng thầm lặng đứng sau họ, giúp họ đạt và giữ được trạng thái tinh thần tốt nhất.
Peters nói về điều tối quan trọng: ‘Tôi giúp cho các vận động viên hiểu phương thức bộ não làm việc. Tôi dạy họ những bài tập tâm lý để hiểu những gì bộ não có thể và không thể làm được.’
Làm chủ giấc mơ
Một trong những ‘bí kíp’ của các nhà tâm lý học là rèn luyện ‘những cơn mơ có ý thức’ (lucid dreaming). Các nhà tâm lý học đã chỉ ra rằng bằng cách luyện tập một kỹ năng khi đang ngủ, bạn có thể cải thiện kỹ năng đó trong thực tế. Daniel Erlacher, Đại học Bern, Thụy Sỹ đưa ra ví dụ về một vận động viên nhảy cầu chuyên nghiệp đã tập luyện những động tác lộn và xoay vòng trên không trong những giấc mơ của mình. Bằng cách ‘quay chậm’ các động tác nhảy cầu và chỉ tập trung vào những chi tiết quan trọng của cú nhảy, vận động viên này đã có thể cải thiện thành tích của mình.Daniel Erlacher nói: ‘Tôi nghĩ ‘những cơn mơ có ý thức’ có rất nhiều triển vọng giúp cho các vận động viên luyện tập kỹ năng cũng như thử những động tác mới, thậm chí là thử nghiệm trước những động tác nguy hiểm.’
Nếu bạn thấy lĩnh vực này thích hợp và thú vị đối với mình, bạn có thể lựa chọn nộp đơn ứng tuyển cho rất nhiều khóa học chuyên ngành tâm lý thể thao tại nhiều trường đại học như Đại học Central Lancaster và Đại học Roehampton. Nếu bạn không muốn chỉ học tâm lý thể thao, bạn có thể lựa chọn ngành này là một mô đun trong hầu hết các khóa tâm lý học.
Nếu không thích tâm lý học thể thao, bạn vẫn có thể bị thu hút bởi thách thức làm chủ bộ não để điều trị rối nhiễu tâm lý.
Tâm lý nhận thức, chuyên ngành tập trung vào các quá trình diễn biến tâm lý bên trong, là một nội dung quan trọng trong bất kỳ khóa tâm lý học nào. Đây cũng là một trong những chuyên ngành được lựa chọn nhiều nhất với vô số lựa chọn nghề nghiệp dành cho sinh viên sau khi ra trường.
Theo học chuyên ngành này, bạn có thể đến Nepal để thực hiện thí nghiệm kiểm tra khả năng chế ngự phiền não và tăng cường chất lượng cuộc sống thông qua biện pháp thiền của các nhà sư nơi đây. Hoặc bạn cũng có thể tới một căn cứ quân sự, giúp đỡ các chiến sỹ tăng cường khả năng hồi phục cũng như bớt căng thẳng.
Hao Liu, một sinh viên Trung Quốc đang theo học năm hai ngành tâm lý tại Đại học Sheffield nhận xét: ‘Tâm lý nhận thức là môn học tương đối khó nắm bắt; tuy nhiên, một khi bạn đã làm chủ được những kiến thức cơ bản thì việc tiến hành các thí nghiệm lại dễ dàng hơn so với các chuyên ngành tâm lý khác.’
Liu muốn mở dịch vụ trị liệu tâm lý tại Tế Nam, quê hương cô ở vùng đông bắc Trung Quốc. Liu cho biết dịch vụ khám và chữa các bệnh tâm lý hiện khá phổ biến ở Trung Quốc, nhưng lĩnh vực này vẫn còn trong giai đoạn đang phát triển nên có rất nhiều cơ hội dành cho sinh viên tốt nghiệp. Hao Liu nói: ‘Phần lớn mọi người hiện nay đều hiểu rằng điều trị tâm lý cũng có tầm quan trọng không thua kém điều trị vật lý.’ Cô cho biết thêm các nhà tâm lý học có thể được trả lương cao tại những thành phố lớn như Tế Nam.
Việc hiểu được những gì xảy ra bất thường trong bộ não cũng cho phép bạn nhận biết được nguồn gốc những âm mưu tội ác. Nếu theo học một mô đun về tâm lý học pháp y, bạn có thể sẽ làm việc với lực lượng cảnh sát, luật sư và bác sỹ để xác định những khía cạnh tâm lý của một vụ án. Đôi khi việc này sẽ giúp khám phá ra những bằng chứng để xác định ra đích gây án tiếp theo của tội phạm. Có khi bạn lại đến làm việc trong một trại giam nào đó để xác định xem phạm nhân nào có nhiều nguy cơ tái phạm cao nhất. Cũng có lúc bạn giúp cho bồi thẩm đoàn xác định trạng thái tinh thần của bị cáo.
Đa dạng các lựa chọn nghề nghiệp
Jason Chow, sinh viên người Malaysia hiện đang theo học năm ba ngành tâm lý học tại Đại học University College London nói: ‘Ai cũng có lựa chọn nghề nghiệp riêng mình. Nếu theo học ngành tâm lý học, bạn có thể sẽ tránh được rất nhiều khuôn mẫu định kiến; thay vào đó là vô số lựa chọn – có người muốn nghiên cứu bệnh tự kỷ, người lại lựa chọn làm bác sỹ, người khác lại chọn làm cho ngân hàng đầu tư. Tâm lý học là một lựa chọn hoàn hảo, phù hợp với những con người và tính cách khác nhau, giúp bạn đến được với rất nhiều lĩnh vực ngành nghề đa dạng.’
Raluca David, đến từ Ru-ma-ni, cũng đồng tình với nhận xét này. Cô sinh viên năm cuối Đại học Durham nói: ‘Tôi được lựa chọn học bốn môn tâm lý trong năm thứ ba. Tôi đã chọn các môn tâm lý học thần kinh, tâm lý học nhận thức, tâm lý tình cảm và tâm lý học tiến hóa.’
Raluca David bổ sung: ‘Điều đặc biệt và độc đáo về lĩnh vực tâm lý học là bạn sẽ được học tinh hoa của cả hai lĩnh vực xã hội và khoa học. Mặc dù bạn vẫn viết luận như trong các khóa học chuyên ngành xã hội, bạn cũng sẽ học cách sử dụng số liệu thống kê và thực hiện nghiên cứu. Vậy nên sau này dù bạn có chọn ngành gì thì bạn cũng có thể trình bày ý tưởng của mình và làm việc với những con số.’
Với những gì trình bày ở trên thì cũng không có gì lạ khi biết rằng sinh viên ngành tâm lý học phải nói và viết rất nhiều. Hao Liu nói: ‘Lúc đầu thì sinh viên quốc tế có thể thấy hơi khó khăn khi tiếng Anh không phải là tiếng mẹ đẻ của họ. Có một số thuật ngữ khá là khó hiểu.’ Tuy nhiên, mặt tích cực là tiếng Anh của bạn sẽ tiến bộ nhanh đến không ngờ. ‘Nhiều người bạn Trung Quốc của tôi học các khóa kỹ thuật và tôi thấy rằng các kỹ năng ngoại ngữ của họ không tiến bộ nhanh như tôi.’
Tâm lý học và…sô cô la
Sanaya Pardiwalla, một sinh viên đến từ Mumbai, Ấn Độ, đã tìm đến Đại học Bristol để nghiên cứu về sô cô la sau khi hoàn tất khóa học tâm lý học y tế tại Đại học Bath. Cô nói: ‘Tôi nghiên cứu những khía cạnh khác nhau khiến sô cô la trở thành lựa chọn không thể thay thế đối với khách hàng.’
‘Tôi cố gắng để trả lời câu hỏi liệu có thể ứng dụng tâm lý học để giải thích tại sao một số can thiệp đối với thái độ trong việc ăn uống thành công trong khi số khác lại không. Việc này thực sự rất thú vị, có rất nhiều câu hỏi cần được giải đáp.’
Ngày càng nhiều sáng kiến tăng cường sức khỏe trên khắp thế giới hiện nay dựa vào những kết quả nghiên cứu tâm lý học. Paul Kelly, Đại học Oxford, hiện đang hợp tác với Tổ chức Y tế thế giới để trả lời câu hỏi: Làm sao để luyện tập thể dục thể thao trở nên hấp dẫn hơn với người trẻ tuổi. Paul nói: ‘Chúng tôi sử dụng những lý thuyết tâm lý học để xác định điều gì ảnh hưởng đến niềm yêu thích thể thao.’
Có nhiều cách để các nhà tâm lý học có thể hợp tác với các tổ chức lớn, cải thiện chất lượng y tế của một quốc gia. Ví dụ, tại Liên Hợp Quốc, các nhà tâm lý đang nghiên cứu cách cải thiện chất lượng những hỗ trợ mang lại cho người dân sau các cuộc chiến tranh. Là một nhà tâm lý học, có thể bạn sẽ tìm đến với những nơi vừa là trung tâm của một trận động đất nữa.
Tiziana Rossetto, Trung tâm nghiên cứu Tương tác giữa Động đất và Con người, Đại học University College London cho biết các kỹ sư tại đây hợp tác với các chuyên gia tâm lý học nghiên cứu về phản ứng của con người khi họ thấy đất dưới chân mình rung chuyển. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp xây dựng những tòa nhà an toàn hơn, thích hợp với những phản ứng thực tế của con người khi xảy ra tình huống khẩn cấp.
Bạn muốn theo con đường học thuật?
Nếu bạn muốn đi theo con đường học thuật, có rất nhiều cơ hội nghiên cứu tại Vương quốc Anh. Raluca David cho biết hầu hết các giảng viên đều tuyển thực tập sinh làm việc trong các phòng thí nghiệm của trường vào kỳ nghỉ. Bản thân Raluca đã từng là trợ lý nghiên cứu cho một giáo sư của cô. Raluca nói: ‘Nếu bạn thực sự muốn thì luôn có cơ hội để bạn thực hiện nghiên cứu một cách thích hợp.’
Và điều quan trọng là bạn không phải giam mình trong phòng. Như Raluca, cô đã tham gia một dự án nghiên cứu nhỏ ở Ru-ma-ni trong kỳ nghỉ. ‘Chúng tôi đi đến những vùng nông thôn và phỏng vấn người dân trong cộng đồng. Chúng tôi tiến hành điều tra về khu vực mà họ đang sống (thực ra lại là một khu vực được bảo vệ).’
Kết quả điều tra khá bất ngờ khi chỉ 30% người dân trong cộng đồng biết rằng họ đang sống trên khu vực được bảo vệ. ‘Phần lớn người dân cảm thấy vui vẻ khi biết được điều đó; tuy nhiên, cũng có người phản đối việc bảo vệ các loại động vật hoang dã như chó sói và gấu vì những con thú hoang dã này phá nhà cửa của họ.’ Mục tiêu của nhóm nghiên cứu là sử dụng kết quả nghiên cứu để giúp những người dân này suy nghĩ tích cực hơn về việc bảo vệ khu vực họ đang sinh sống.
Và Raluca David muốn trở lại Ru-ma-ni để giảng dạy. ‘Cơ hội được trải nghiệm hệ thống giáo dục tại Anh mang lại cho tôi cơ hội cải thiện hệ thống giáo dục tại quê nhà Ru-ma-ni.’
Sanaya Pardiwalla cũng chia sẻ: ‘Tại Ấn Độ, giáo dục coi trọng việc ‘gạo’ bài – đơn thuần ghi nhớ và trình bày lại những ghi nhớ đó trong bài kiểm tra. Còn ở Anh, sinh viên được khuyến khích tư duy và phản biện, với triết lý: ai cũng có cách riêng để trả lời câu hỏi và không câu trả lời nào giống với câu trả lời nào cả.’ Với Sanaya, cách học này hoàn toàn mới mẻ đối với cô. ‘Được trải nghiệm những điều mới mẻ đó tại Vương quốc Anh, tôi nghĩ sẽ rất thú vị khi có thể chia sẻ những điều này với các giảng viên trong các trường tại Ấn Độ.’
Câu chuyện về chiếc cửa sổ trưng bày của cửa hàng
Tuy nhiên, không phải ai cũng lựa chọn con đường nghiên cứu học thuật; bạn muốn tìm kiếm một nghề nghiệp mang tính thương mại nhiều hơn. Nhiều công ty sử dụng các sinh viên tốt nghiệp ngành tâm lý học, với những hiểu biết về tâm lý con người, để thuyết phục khách hàng mua sản phẩm của họ.
Tim Denison, một nhà tâm lý chuyên ngành bán lẻ tại Ipsos Retail Performance cho biết phần lớn hành vi mua hàng của chúng ta là vô thức và các cửa hàng phải sử dụng rất nhiều ‘chiêu’ để một sản phẩm có thể lọt vào vùng nhận biết có ý thức của khách hàng. ‘Quan sát những khách hàng đi qua các ma-nơ-canh được trưng bày trong các cửa hàng, bạn sẽ thấy rằng rất ít người nhìn những ma-nơ-canh trưng bày này. Vì hình ảnh thoáng qua trong tầm nhìn ngoại vi của họ là hình ảnh một ma-nơ-canh thôi, không có gì mới cả.’ Ipsos Retail Performance là công ty hàng đầu về nghiên cứu thị trường bán lẻ, nơi phát minh ra các công nghệ đếm và phân tích số lượng khách hàng bán lẻ.
Tim Denison cho biết hình ảnh chuyển động đi vào vùng nhận thức của con người rất nhanh, vì thế các cửa hàng đã bắt đầu giới thiệu những cách trình bày năng động hơn, thậm chí sử dụng cả người thật trong cửa sổ trưng bày. ‘Nếu bạn thấy một cái gì đó chuyển động, đó không phải là điều những người qua đường đoán trước được. Vì thế thường thì họ sẽ dừng lại.’
Và không chỉ đôi mắt ảnh hưởng đến thói quen mua hàng của con người. Một nghiên cứu gần đây của Đại học Leicester phân tích ảnh hưởng của việc bật nhạc trong khu bày bán sản phẩm rượu trong siêu thị. Tim Denison tiếp tục: ‘Khi nhạc Pháp được bật lên ở đây, doanh số bán sản phẩm rượu của Pháp tăng lên. Còn khi nhạc Đức được sử dụng thì doanh số bán sản phẩm của Đức cũng tăng lên.’ Trong bối cảnh môi trường kinh tế khó khăn và người mua hàng khó khăn hơi khi chi tiền, thị trường lao động rất cần những hiểu biết này và những người như Tim Denison.
Còn một điều nữa – bạn hoàn toàn có thể chắc chắn rằng học tâm lý sẽ không bao giờ buồn chán. Năm ngoái, các nhà tâm lý học đã đăng tải những bằng chứng đầu tiên của khả năng nhìn trước tương lai. Các kết quả nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đã khiến các nhà nghiên cứu tin rằng những sự kiện thậm chí còn chưa xảy ra có thể ảnh hưởng đến hành vi của con người. Phải chăng đây chỉ là một sự trùng hợp kỳ lạ? Hay đó có thể là một phần của bộ não con người mà chúng ta còn chưa hiểu hết? Rất có thể, chính bạn sẽ là người trả lời những câu hỏi này.
Tính cách làm nên con người chúng ta. Nó ảnh hưởng lên hầu hết tất cả mọi khía cạnh của cuộc sống, từ cách chọn lựa nghề nghiệp, cách ta tương tác với gia đinh, và những lựa chọn bạn bè hoặc người yêu. Nhưng đâu là yếu tố ảnh hưởng lên tính cách? Liệu […]
