Ai cũng có nốt ruồi. Nốt ruồi xuất hiện trên cơ thể chúng ta, ngay cả ở những chỗ kín đáo nhất. Vậy tại sao lại có nót ruồi? Hãy cùng khám phá bí mật đằng sau những đốm sắc tố nhỏ trên da.

Nổi tiếng về sự quyến rũ, nốt ruồi là những đốm màu nâu sẫm, nâu nhạt, không màu hoặc trắng, đen, hoặc thậm chí là các đốm màu xanh với đủ hình dạng và kích cỡ nổi bật trên làn da. Tên khoa học của nốt ruồi “melanocytic nevus” xuất phát từ tiếng La tinh “gn#vus” – từ cùng một gốc với genus, natus, natura, có nghĩa là “bẩm sinh”, “dấu hiệu khi sinh”.

Trong thực tế, một số nốt ruồi đầu tiên là những dị thường bẩm sinh có thể tồn tại từ khi sinh ra. Những nốt ruồi khác là sở đắc; chúng xuất hiện vào thời thơ ấu và tiếp tục phát triển đến tuổi trưởng thành, cho đến khoảng 30 tuổi. Trung bình, một người trưởng thành có khoảng 30 nốt ruồi trên khắp cơ thể; chúng thường nằm ở những khu vực tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời (cánh tay, chân, lưng). Số lượng nốt ruồi phụ thuộc vào nhiều yếu tố, chẳng hạn như tiếp xúc với bức xạ, loại da khác nhau hoặc thậm chí di truyền… Nhưng tại sao chúng ta có những dấu hiệu này và tại sao chúng được gọi là “hạt sắc đẹp”?

Một chút lịch sử: bị ghét bỏ và rồi lại được tôn vinh

Ở Hy Lạp cổ đại, nốt ruồi chưa được coi là “hạt sắc đẹp” vì chúng chưa được coi là một đặc tính của sự tráng lệ. Vào thời điểm đó, người ta thực sự sùng bái sự hài hòa và coi thường sự bất bình đẳng trên da. Người Hy Lạp đã sử dụng các sản phẩm để che giấu những vết đốm của họ. Vào thời Trung cổ, tình hình cũng không khả quan hơn khi họ tìm mọi cách để bỏ nó đi. Nguyên nhân là vì Giáo hội coi chúng là nơi ma quỷ xâm nhập vào cơ thể. Vì vậy, họ thậm chí dùng cả sắt hoặc đá. Chính vào thời của Vua Mặt trời Louis XIV, những nốt ruồi được gọi là “hạt sắc đẹp”. Để che giấu dấu vết của bệnh đậu mùa, những người đàn ông và phụ nữ thuộc tầng lớp trung lưu gắn những miếng vải nhung hoặc lụa bóng thay thế nốt ruồi. Chúng trở thành một dấu hiệu của sự giàu có. Dưới thời vua Louis V, chúng được khắc thành hình mặt trăng, hình lưỡi liềm hoặc ngôi sao. Sau đó, khi vắc-xin đậu mùa được phát minh vào năm 1796, chúng trở thành yếu tố thẩm mỹ được sử dụng để làm nổi bật độ trắng của nước da.

Trong thế kỷ 17 và thế kỷ 18, những dấu vết này – dù tự nhiên hoặc nhân tạo – đã trở thành phụ kiện thời trang đại diện cho sắc đẹp và sự phong nhã ở những phụ nữ vương giả. Vào những năm 1950, những ý nghĩa tiêu cực hoàn toàn biến mất nhờ nữ diễn viên Marilyn Monroe, người đã vẽ nốt ruồi nổi tiếng của mình bằng bút chì. Một số nốt ruồi đã nổi tiếng. Ngày nay, chúng được yêu mến nhiều đồng thời cũng bị chỉ trích không kém: một số người cảm thấy khó chịu khi nhìn thấy chúng; một số khác lại coi đó là một nét cá tính

Một khối tế bào vô hại

Nốt ruồi là dấu hiệu của quỷ hay biểu tượng của sự tinh tế? Trên thực tế, nốt ruồi là những khối tế bào nhỏ nằm chủ yếu ở lớp sâu nhất của lớp bề mặt của da, lớp biểu bì. Nhưng chúng có thể xuất hiện trên khắp cơ thể, thậm chí cả trong mắt hoặc trong não. Melanocytes là thuộc cùng một loại tế bào tạo ra sắc tố màu sắc và sự sạm da: melanin. Do đó, nốt ruồi là một khối tế bào melanocytes tập trung một cách hỗn loạn với số lượng lớn. Sự tập hợp này được coi là một loại “lỗi chương trình”. Một số nốt ruồi tự nhiên biến mất trong cuộc đời. Những nốt ruồi khác bị phá hủy bởi hệ miễn dịch. Những nốt ruồi khác đồng hành cùng chúng ta suốt cuộc đời.

Tại sao chúng ta không thể tự xóa nốt ruồi của mình?

Hiện nay, các nhà khoa học không biết liệu nốt ruồi có thực sự hữu ích ngoài phương diện thẩm mỹ hay không. “Điều chắc chắn là sự chọn lọc tự nhiên xảy ra trong quá trình tiến hóa của các loài trong hàng ngàn năm đã không xóa được nốt ruồi. Nói chung, nốt ruồi không phải là “xấu”. Bác sĩ da liễu Basile Darbellay lưu ý rằng hầu hết những nốt ruồi này là vô hại. Nhưng thỉnh thoảng, một trong số chúng biến thành ung thư da, được gọi là khối u ác tính. Do đó, điều quan trọng là hãy thường xuyên nhờ một chuyên gia kiểm tra chúng.

Theo Doanhnhanplus

—-

Phá nốt ruồi cải số, làm đẹp: Coi chừng ung thư!

Nốt ruồi có biểu hiện ác tính bắt buộc phá bỏ nhưng phải thực hiện bởi bác sĩ da liễu hoặc ung bướu. Ảnh: Lê An

Thông tin một phụ nữ chết vì nghe lời thầy bói phán nốt ruồi gây tán gia bại sản, vội tìm cách tẩy bỏ và bị ung thư, một lần nữa cảnh báo về những nguy hiểm khi tùy tiện tẩy nốt ruồi, nhầm lẫn giữa nốt ruồi lành tính và ác tính, khiến tế bào ung thư lan rộng.

Cải số thành đoản mệnh

Trên facebook cá nhân mới đây một nhà báo nổi tiếng chia sẻ câu chuyện nhiều xót xa về một phụ nữ thân quen hồi còn ở quê nhà Ninh Thuận – Bình Thuận, mà hơn 30 năm trước anh từng “chết mê chết mệt bởi mái tóc dài óng ả, khuôn mặt đẹp thánh thiện với cái mụt ruồi duyên ở khóe môi trên mà bất cứ ai thấy cũng đều thẫn thờ. Có lẽ biết thế mạnh của mình nên mỗi lần gặp tôi, dù tôi còn nhỏ xíu chị vẫn nhếch miệng cười khiến lòng tôi dậy sóng…”, anh viết.

Bẵng đi thời gian dài, anh nghe tin chị lấy chồng, nhà chồng gia thế, từ đó bặt tin nhau. Rồi vô tình anh gặp lại chị trong một quán ăn ở Sài Gòn, chị đội nón lụp xụp nhưng đôi mắt ngước nhìn thì quen. “Chị kêu tên rồi tới gần nhắc đi, nhắc lại mấy lần tôi mới nhớ bởi ngay cái mụt ruồi duyên trên khóe môi đẹp hớp hồn ngày xưa giờ là một miếng bông băng to tổ bố. Chị nói mấy năm sau có chồng, nghe lời thầy bói nói mụt ruồi của chị là tán gia bại sản, mụt ruồi ngoại tình nên chị đi phá nhưng nó vẫn mọc lại. Từ chỗ nâng niu, chị ghét cái mụt ruồi kinh khủng nên liên tục cạy, gãi, ngắt, nhéo nó. Rồi cả cái miệng sưng vù, đi khám, xét nghiệm mới biết bị ung thư mụt ruồi. Chị buồn rầu cho biết, ung thư mụt ruồi nguy hiểm lắm, phát triển nhanh, di căn nhanh và gây ung thư thứ phát ở gan, xương, phổi, hạch… cái chết đối với chị bây giờ chỉ tính bằng ngày”, anh viết.

Một thời gian ngắn sau cuộc hội ngộ đó, chị qua đời.

Lành, dữ nốt ruồi

BS. Võ Thị Bạch Sương (nguyên giảng viên bộ môn Da liễu, Đại học Y Dược TP.HCM), cho biết da con người có màu sáng hay tối là do số lượng, mật độ và sự phân bố của hắc tố bào (melanocyte). Chúng sản sinh ra sắc tố đen gọi là melanine. Khi hắc tố này tập trung nhiều vào một chỗ sẽ tạo ra nốt ruồi. Như vậy, về mặt y học, nốt ruồi là những khối u hắc tố, do sự loạn sản lành tính và khu trú của sắc tố melanine. Chỉ trong một số trường hợp, chúng bị biến chất, lúc ấy nốt ruồi mới thành ung thư hắc tố, là một loại ung thư da.

“Người ta thấy 1/3 ung thư hắc tố có thể xảy ra trên các nốt ruồi có sẵn nếu gặp các yếu tố kích thích kéo dài như cọ xát, phơi nắng… Yếu tố di truyền cũng được ghi nhận. Mặc dù ung thư hắc tố chỉ chiếm 10% trong tổng số các ung thư da nhưng lại rất ác vì đem đến cái chết cho 75 % các trường hợp mắc bệnh”, BS. Sương cho biết.

Theo BS. Sương, những dấu hiệu sau cho thấy ung thư đang xảy ra trên nốt ruồi mà trước đây lành tính: có sự lớn nhanh về thể tích, bề mặt nốt ruồi phát triển rộng ra thêm hơn 6mm và trở nên cứng; hình thái nốt ruồi mất tính cân đối, bờ không đều, không bằng phẳng (nốt ruồi bình thường hình tròn hoặc bầu dục, nghĩa là đối xứng theo trục dọc hoặc ngang); có thay đổi màu sắc, vị trí thương tổn chỗ đen đậm, chỗ đen lợt, đặc biệt là nốt ruồi cũ bỗng dưng đen sậm hơn; có thay đổi về cảm giác như đau, ngứa…; có thay đổi trên bề mặt như loét, sùi, chảy máu, rỉ dịch…; có hạch vùng phụ cận. Lưu ý, hai nhóm dấu hiệu cuối là những dấu hiệu muộn.

TS-BS. Ngô Minh Vinh (Khoa Khám bệnh Bệnh viện Da liễu TP. HCM; giảng viên Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch), cho biết thêm nốt ruồi nếu điều trị không đúng như tẩy bằng các hóa chất không rõ nguồn gốc, hoặc đốt điện, hoặc dùng các axít trong tỏi, giấm… khi hủy được nốt ruồi thì các vùng da lân cận cũng bị hủy theo, tạo thành sẹo to rất mất thẩm mỹ.

Trường hợp nốt ruồi ác tính, điều trị không đúng cách sẽ làm tế bào ung thư xâm lấn vào các vùng lân cận hoặc theo máu di căn đến các cơ quan khác. Nếu là nốt ruồi có chân (nốt ruồi nằm sâu dưới da), tẩy không hết, phần còn sót bị kích thích và tạo thành nốt ruồi, có khi to, xấu hơn trước. Nốt ruồi phá nhiều lần không hết có nguy cơ biến chứng ung thư.

“Chúng tôi từng điều trị cho nhiều bệnh nhân tẩy nốt ruồi bằng hóa chất ở các tiệm cắt tóc, spa. Những nơi này thường không vô trùng hoặc khử trùng không đúng cách nên vết thương tẩy nốt ruồi là cửa ngõ cho vi trùng xâm nhập vào cơ thể, rất nguy hiểm. Chưa kể, các nốt ruồi ác tính nếu tẩy không đúng cách sẽ làm cho các tế bào ung thư phát tán khắp cơ thể…”, BS. Vinh nói.

Khi nào cần tẩy nốt ruồi?

BS. Sương cho biết, thực tế điều trị ghi nhận có ba nguyên nhân thường khiến người ta muốn phá bỏ nốt ruồi: Nhu cầu thẩm mỹ (ở những vị trí phơi bày như mặt, cổ…, các nốt ruồi làm người bệnh kém tự tin); Vì sức khỏe hay yêu cầu y khoa (khi nốt ruồi có biểu hiện đe dọa hóa ác hoặc trở thành ung thư, việc phá bỏ phải được cân nhắc thực hiện sớm, đúng cách).

Ngoài ra, để phòng bệnh, một số nốt ruồi có nguy cơ ung thư hóa cũng sẽ được xử lý sớm, đó là những nốt ruồi ở các vị trí thường xuyên bị cọ xát như lưng quần; vùng râu, tóc; lòng bàn chân, gót chân…, hoặc với những người có làn da nhạy nắng (da trắng, mắt xanh, tóc bạch kim, vàng, mắt nâu, tóc hung đỏ…), người hay phơi nắng hoặc người lớn tuổi có nốt ruồi, người có tiền căn gia đình có người ung thư…; Niềm tin tâm linh (một số nốt ruồi được mê tín dị đoan là gắn liền với vận hạn kiết hung của chủ nhân)…

Phá nốt ruồi không đúng cách sẽ là yếu tố kích thích khiến thương tổn phát triển dữ dội hơn và trở thành độc hơn.

Theo BS. Vinh, tẩy nốt ruồi là thủ thuật có xâm lấn, yêu cầu vô khuẩn rất cao nên cần thực hiện ở cơ sở y tế có đủ điều kiện. “Nếu vì lý do nào đó muốn tẩy nốt ruồi thì nên đến khám ở bác sĩ chuyên khoa da liễu hoặc ung bướu để đánh giá xem nốt ruồi lành tính hay ác tính và chọn phương pháp điều trị phù hợp”, BS. Vinh lưu ý.

BS. Sương cho biết hiện có nhiều cách phá bỏ nốt ruồi, với nốt ruồi bình thường không dấu hiệu hóa ác, tùy kích thước, bác sĩ có thể đốt (đốt điện hoặc laser carbonic) khi diện tích bề mặt dưới 1cm2 hoặc cắt trọn và khâu lại khi nốt ruồi to hơn diện tích đó. Thường cắt trọn và khâu thẩm mỹ sẽ cho vết sẹo nhỏ, đẹp hơn. Phương pháp này cũng giúp bác sĩ lấy trọn khối nốt ruồi và kết hợp thử thịt (sinh thiết, xét nghiệm tế bào học…) để phát hiện ung thư nếu có. Với các nốt ruồi nguy cơ ác tính hoặc đã ác tính, cắt bỏ càng sớm càng tốt và luôn phải kết hợp với sinh thiết. Ngoài ra, bệnh nhân cần khám tổng quát để xem có các thương tổn do di căn không.

Lưu ý, không nên tự phá nốt ruồi bằng vôi ăn trầu, thuốc uốn tóc… Phá nốt ruồi không đúng cách sẽ là yếu tố kích thích khiến thương tổn phát triển dữ dội hơn và trở thành độc hơn. “Khi có nốt ruồi, người bệnh đừng để nỗi ám ảnh ung thư đeo bám nhưng cũng đừng quá chủ quan. Cần tránh nắng, tránh kích thích cọ xát các nốt ruồi. Để ý theo dõi các dấu hiệu bất thường và đi khám bệnh sớm nếu thấy nghi ngờ. Điều này càng quan trọng cho những ai trong gia đình từng có người bị ung thư da”, BS. Sương khuyến cáo.

Nguồn Người đô thị Online

Theo: Minh Hoàng – Hữu Đức