Chuyện sách xưa hồi sinh

Phần vì những hào quang rực rỡ của quá khứ ngày cũ chưa bao giờ bị suy suyển bởi lớp bụi thời gian, phần vì biết bao tấm lòng hăm hở nhiệt tình đón nhận của đông đảo độc giả gần xa, dòng chảy của sách xưa tái bản dường như ngày thêm có sức lan tỏa.

Từ tái bản nguyên bản

Năm qua, loạt sách trong Tủ sách học làm người của tác giả Hoàng Xuân Việt vừa trở lại với bạn đọc cả nước trong dáng hình mới. Tuy tái xuất cùng độc giả thế kỷ XIX hiện đại, nhưng các tác phẩm này vẫn giữ trọn vẹn phong khí, bối cảnh xã hội của giai đoạn thế kỷ trước, bởi văn phong của người viết. Bộ sách đề cập nhiều ngõ ngách của câu chuyện làm người tử tế, sống an bằng và nhơn đức.

Nhà nghiên cứu Trương Ngọc Tường: “Mỗi người đều có lý do riêng để tìm đến sách cũ. Bản thân tôi là người say mê lịch sử và văn hóa nên tôi tìm đến với sách cũ để nghiên cứu về lịch sử, văn hóa. Tuy nhiên, có một điểm chung mà nhiều người đều thích thú là mỗi quyển sách cũ là một thân phận ẩn chứa một giai đoạn lịch sử của ngành sách và cả của đất nước. Ngay như thời kỳ đầu tiên của ngành in ấn Việt Nam, sách được xuất bản bằng chữ rất thô sơ. Sách giai đoạn 1930-1945 tuy bằng giấy dó là chủ yếu vì kinh tế khó khăn, nhưng lại bền”.

Đáng chú ý nhất là quyển Thinh lặng cũng là hùng biện. Một tác phẩm xưa cũ, nhưng thật “hợp thời, hợp mốt” với hoàn cảnh của hiện tại, trong lúc chúng ta đang than phiền, sao xã hội hiện nay, ở ngoài đời thực lẫn trên thế giới mạng ảo, mọi người dễ thường nóng nảy manh động đến vậy. Với lối diễn đạt súc tích, câu chữ gọn gàng, dễ hiểu, không hề khuôn sáo, tác giả sẽ chinh phục ngay cả những bạn đọc khó tính nhất, giúp bạn đọc thêm hiểu về giá trị của đức thinh lặng – một phẩm hạnh mà chúng ta có thể có được thông qua nhận thức và chăm chỉ luyện rèn trong phát ngôn, ứng xử hàng ngày.

Trước đó, hàng loạt đầu sách nghiên cứu, biên khảo, cảo luận, tiểu phẩm, dịch thuật, bình chú… của nhà văn – nhà giáo – học giả Nguyễn Hiến Lê cũng được tái bản. Có thể kể đến như các quyển Các cuộc đời ngoại hạng – Những bài học thành công; 33 câu chuyện với các bà mẹ – Cùng con phát triển bản thân; Tìm hiểu con chúng ta…, đặc biệt là hai tác phẩm từng là sách gối đầu giường của nhiều thế hệ là Đắc nhân tâm – Bí quyết để thành công và Quẳng gánh lo đi và vui sống.

Đây là cơ hội để độc giả hôm nay biết đến những giá trị tri thức xưa – điều từng nâng đỡ tâm hồn các thế hệ trước bước vào cuộc đời.

Trong câu chuyện sách xưa in lại, tất nhiên cũng không thể vắng bóng các tác phẩm văn học. Các bộ sách của nữ văn sĩ Nguyễn Thị Thụy Vũ, bộ truyện thiếu nhi (gồm 18 cuốn) của nhà văn Vũ Hùng, tủ sách Tuổi hoa, tiểu thuyết Hà Hương phong nguyệt… được ra mắt với lớp áo mới, giúp cho bạn đọc yêu văn chương hiện nay được thoả sức tìm về khung trời ngôn ngữ người xưa.

… đến chọn lọc công phu

Nhằm mang lại tiện ích cao nhất cho người đọc hiện đại, việc tái bản cũng lắm công phu. Không dừng lại ở công tác sưu tầm những đầu sách xưa rồi đơn thuần in lại, nhiều tấm lòng tâm huyết còn bỏ sức dày công biên tập, tỉ mẩn chọn lọc có chủ ý để ra mắt những “bổn cũ soạn lại” vừa chuyên chở phong vị hồn cốt của dĩ vãng vừa thấm đẫm dáng dấp hơi thở của hiện tại. Điều đó cho thấy sự dung hòa trong ý thức bảo tồn lưu giữ vốn liếng xưa cũ và phù hợp thích ứng với nhịp điệu phát triển của hôm nay.

Gần đây, Bổn cũ soạn lại – Những bài học thuộc lòng tân quốc văn giáo khoa thư của tác giả Trần Văn Chánh là một quyển sách được thực hiện theo hướng đi như vậy. Điều thú vị ở quyển sách này là đã đồng thời chủ đích hướng đến cả hai đối tượng độc giả, mà hai đối tượng này cách nhau đến mấy chục năm có lẻ. Đó là những thế hệ học trò ngày xưa từng đọc, từng học những bài học trong sách giáo khoa Quốc văn, trong Tiểu học nguyệt san và những độc giả tuổi nhỏ của hôm nay.

Có thể nói, dù là sách xưa, được ra đời ở những giai đoan lịch sử của thế kỷ trước, nhưng những ý nghĩa nội dung, những giá trị mà sách xưa chứa đựng vẫn còn nguyên vẹn tính thời sự cho đến tận ngày hôm nay, khi mà nhà nhà người người, ai ai cũng một lần từng nghe đến hoặc nhắc đến chủ đề cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Sách xưa in lại, vẫn vẹn nguyên giá trị thời đại, thật đáng trân trọng và đáng suy ngẫm lắm thay.

Nhà văn, nhà báo Trần Nhật Vy: “Những cuốn sách cũ cũng giống như cuộc đời của chúng ta. Có những thứ bây giờ đổi mới rất nhiều, nhưng chúng ta vẫn nhớ về kỷ niệm xa xưa nào đó, ở một nơi nào đó. Đam mê sách cũ thì ít tốn kém, không sợ bị lừa hàng giả như chơi đồ cổ. Chơi sách cũ an toàn, lành mạnh hơn những thú vui khác”.

Trần Xuân Tiến / baoquocte.vn

---

Tại sao mùi sách cũ “gây thương nhớ”?

Bạn có thích thú với trải nghiệm được đắm mình trong một cuốn sách cũ? Câu hỏi này theo đúng nghĩa đen.

Nếu ai thích đọc sách và thường xuyên đọc sách, đôi khi có dịp cầm lên một cuốn sách cũ sẽ cảm thấy mùi sách cũ có gì đó khiến ta thấy xao xuyến lạ thường. Hóa ra, đó không phải một cảm xúc mơ hồ khó lý giải.

Thực tế, có lý do khoa học đằng sau hiện tượng này, giúp lý giải tại sao những trang sách cũ luôn có hương vị ngọt ngào đến vậy.

Mùi của những cuốn sách cũ là một dạng hợp chất hữu cơ bay hơi, nó tỏa ra từ những cuốn sách lâu năm, thực tế đây chính là quá trình… phân hủy của sách cùng với thời gian.

Những chuyên gia nghiên cứu của trường Đại học College London (London, Anh) đã thử trích xuất hợp chất hữu cơ này từ một cuốn tiểu thuyết cũ xuất bản hồi năm 1928 mà họ mua tại một hiệu sách cũ.

Những người tham gia thử nghiệm sẽ bị bịt mắt, rồi được yêu cầu ngửi những mùi trích xuất từ sách cũ cùng 7 thứ mùi khác, như mùi sôcôla, mùi cà phê, mùi chợ cá, mùi đồ vải để lâu… Các mùi này đều không được thông tin tới người tham gia thử nghiệm.

Sau đó, những người này được yêu cầu miêu tả lại mùi của những cuốn sách cũ. Không hề biết họ thực ra đang được ngửi những mùi gì, có tới hơn 1/3 trong số 79 người tham gia thử nghiệm miêu tả mùi sách cũ giống mùi sôcôla.

Mùi cà phê chính là sự liên tưởng thứ hai được liên hệ với mùi sách cũ. Nghiên cứu này đã vừa được trình bày trên chuyên san khoa học “Heritage Science”.

Người đứng đầu nghiên cứu – bà Cecilia Bembibre cho biết: “Bạn thường sử dụng những sự liên hệ thân thuộc để miêu tả những mùi mà bạn không thể gọi tên. Và mùi sôcôla hay mùi cà phê đều khá gần gũi với mùi sách cũ. Thực tế, hai mùi này đều có chứa những hợp chất vốn cũng xuất hiện trên những trang giấy cũ”.

Trong một thử nghiệm khác của nghiên cứu, các tình nguyện viên được yêu cầu miêu tả mùi của thư viện nằm trong nhà thờ chính tòa Thánh Paul (London, Anh). Lúc này, mùi của thư viện lâu đời được miêu tả khác với mùi của riêng một cuốn sách cũ. Những người tham gia thử nghiệm miêu tả mùi của thư viện giống như mùi gỗ hay mùi đất, gợi nhớ về thiên nhiên.

Như vậy, mùi sách cũ gợi nhắc tới những thức ẩm thực ngọt ngào, được ưa chuộng; mùi thư viện lâu năm gợi nhắc tới thiên nhiên; tất cả đều là những cảm nhận và trải nghiệm đẹp. Đó là lý do tại sao ngửi mùi sách cũ, ta lại thấy thích thú đến thế.

Trong tâm lý học, cảm nhận khứu giác vốn đã được biết tới như một cách để chạm tới những miền ký ức xa xăm. Vùng não cảm nhận khứu giác rất gần với trung khu ký ức, và vì vậy, chúng ta thường có những ký ức liên hệ với những mùi quen thuộc, đó là những ký ức rất mạnh mẽ trong mỗi chúng ta.

Thường khi ta ngửi thấy một mùi thân quen nào đó, thì đồng thời những ký ức cũng được đánh thức dậy. Giờ thì chúng ta đã có thể hiểu lý do tại sao mình thích được lật giở những trang sách cũ đến thế.

Bởi nó gợi tới mùi sôcôla ngọt ngào, mùi cà phê thơm nồng, những giây phút thảnh thơi đắm chìm trong trang sách, hay những lần được hòa mình vào thiên nhiên, với mùi rừng, mùi đất…

Và khi mùi sách cũ gợi liên tưởng như vậy, thì ta càng hiểu tại sao nếu được đọc một cuốn sách hay bên tách cà phê hay thanh sôcôla, trải nghiệm ấy lại tuyệt vời đến thế. Và sẽ càng tuyệt vời hơn nếu bạn được ngồi trong một căn nhà gỗ bên trong một cảnh rừng, phải không?

Theo Dân Trí / VTV.vn

---

Cầm cuốn sách cũ, đầy vết mực loang…

Khi viết những dòng này, tôi không còn nhớ quyển sách cũ đầu tiên mà tôi đã đọc. Bởi đã quá lâu rồi, gần bốn chục năm về trước. Nhưng tôi vẫn nhớ như in những dòng đề tặng trên các cuốn sách cả cũ, cả mới mà cha tôi đã mang về sau những chuyến công tác. 

Bao giờ cũng là địa điểm cha mua sách, ngày tháng năm, sau đó là: “Tặng con gái yêu quý, đọc hết con nhé!”. Lời đề tặng đó, đã bao năm qua, như một lời nhắn nhủ, một mệnh lệnh từ đấng sinh thành để tôi nuôi dưỡng trong mình tình yêu với sách. Cho đến giờ tôi vẫn có một giấc mơ, giá như được có những ngày, vứt mọi bộn bề, lo toan cuộc sống sang một bên, để đắm mình vào một kho sách cũ…

Sách cũ thôi mà, sao mà yêu đến vậy? Câu hỏi này để trả lời thật khó, chi bằng chúng ta hãy làm một cuộc hành trình bằng ký ức.

Những ai yêu sách và yêu các tiệm sách cũ hẳn còn nhớ, cách đây 4 năm, năm 2015, đã từng có sự kiện “giải cứu sách cũ có nguy cơ bị bán thành phế liệu” tại tiệm sách cũ Bách Hợp ở TP HCM của ông Lê Huỳnh Trí. Số là ông Trí bị người chủ ngôi nhà đột ngột ra thời hạn 1 tháng để lấy lại nhà khiến ông như người thất thần, bởi số lượng sách còn quá nhiều, nếu bán không  kịp hết thì chỉ có nước bán giấy vụn mà thôi. 

Không biết làm sao, ông Trí đành ngậm ngùi treo biển “bán rẻ sách để sang tiệm” những mong vớt vát được chừng nào hay chừng ấy. Thế rồi thật bất ngờ, thông tin đó được một bạn trẻ đưa lên mạng xã hội và cộng đồng đã cùng chung tay mua sách giúp ông Trí. 

Thậm chí, có khách hàng ở rất xa tận huyện Bình Chánh (TP HCM) cũng lặn lội xuống tận cửa hàng để mua ủng hộ. Những ngày cuối cùng trước khi trao trả mặt bằng, dòng người càng ùn ùn kéo về tiệm sách nhiều hơn. Vì không còn chỗ đứng, ông Trí phải đứng ngoài vừa bán vừa trông xe cho khách. Mệt mà vui, mà cảm động!

Nhờ những tấm lòng như vậy, sau 3 tuần thanh lý, hàng tấn sách cũ của ông Trí đã không bị bỏ đi vô ích. 

Về phần mình, ông Trí bùi ngùi tiếc nuối phải chia tay với công việc hơn 30 năm đã gầy dựng. Đó là công việc làm cầu nối cho những người yêu sách. Có thể nói, mỗi một cuốn sách là một kỉ niệm đẹp với cuộc đời ông. Ngắm nhìn lần nữa tiệm sách trước khi đóng cửa, chia tay, ông Trí đã ngậm ngùi mà thốt lên rằng: “Tôi tiếc nhưng không buồn vì tiệm sách cũ đã có một cái kết có hậu khi văn hóa đọc đã được khơi dậy trong giới trẻ”. 

Sở dĩ ông Trí nói vậy vì ở tiệm sách của ông Trí, có cô gái sinh viên lúc đầu chủ  yếu đến là để mua ủng hộ, sau đó đã quay lại lần nữa và cho biết: “Trước đó cháu rất ít đọc, sau khi mua về thử đọc và thấy sách thật thú vị. Khi đọc sách tâm hồn cháu cảm thấy thanh thản lắm”.

Đọc sách thấy tâm hồn thanh thản lắm – điều đó hẳn không một công cụ tìm kiếm, không một tin tức tra nhanh trên mạng nào mà có thể mang lại được. Thế nên, tác giả Nguyễn Thái mới có những câu thơ về sách cũ thật cảm động trong bài thơ “Cuốn sách cũ” của mình. “Cầm cuốn sách cũ/Đầy vết mực loang/Tôi đọc từng chữ/Tôi giở từng trang/Giở trang ký ức/Tìm lại tuổi thơ/Tuổi thơ đã khuất/Vào trong giấc mơ/Đọc trang tuổi trẻ/Hồn nhiên một thời/Ngày tháng vui vẻ/Tuổi trẻ tuyệt vời/Tìm trang tình yêu/Vui buồn kỷ niệm/Của những buổi chiều/Bên nhau âu yếm/…Ngậm ngùi từng trang/Luyến lưu từng chữ/Rưng rưng hai hàng/Nhòa trang sách cũ…”.

Sách cũ đáng yêu là thế! 

Chẳng thế mà, ngày 12/12/2018 Nhà xuất bản Trẻ đã cho ra mắt trung tâm sách cũ được bán giá rẻ đầu tiên ở Việt Nam tại TP HCM. Đây cũng là nhà xuất bản đầu tiên ở Việt Nam thành lập trung tâm sách cũ. Chẳng thế mà. phố Trần Nhân Tôn, quận 5 ở TP HCM, giống như Đường Láng của Hà Nội, không biết từ bao giờ được người ta đặt tên là phố sách cũ.  Như nhau, dọc hai con phố là hàng chục cửa hàng gần nhau, bán đủ các loại sách, báo, tạp chí, truyện tranh, đều là cũ. Ở nơi đây, không chỉ là bán mua, mà đã trở thành nơi tâm sự, chuyện trò giữa người bán và người mua, là nơi nuôi dưỡng sở thích đặc biệt của một nhóm người – sở thích đi tìm ký ức.  

Còn với tôi, những quyển sách mà cha tôi tặng ngày nào, tôi vẫn giữ, dù rằng chúng đang cũ cùng tôi theo thời gian. Cha đã đi xa, nhưng di sản cha để lại qua những quyển sách tặng con gái, qua lời đề tặng đầy yêu thương, nhắn nhủ đã giúp tôi, dù sớm vắng cha vẫn có thể đứng vững trên đôi chân của chính mình.  

Bởi ngày qua ngày, những quyển sách cũ ấy, vẫn thay cha tiếp tục “tặng” cho tôi những món quà mà nhờ sách tôi đã có từ cuộc sống và công việc. 

Sách cũ thôi mà, sao mà yêu đến vậy! 

Hồng Minh / baophapluat.vn

Tủ sách cũ những ngày ấu thơ

Khi mọi người chen nhau nói về những trò chơi ngày xưa, thì tôi chỉ có mỗi một chút ký ức kết nối với Lan, và những cuốn sách cũ.

Lúc bắt đầu biết đọc, tôi vẫn nhớ cuốn sách đầu tiên tôi đọc là Truyện cổ Grim được bà nội mua cho ở tiệm sách cũ. Tôi vừa đánh vần vừa đọc, nhưng đã cảm thấy vô cùng hạnh phúc khi được bước vào một thế giới xa xôi rực rỡ phép màu như thế. Tôi đã yêu việc đọc sách từ khi ấy, mỗi buổi chiều học xong tôi đều lên thư viện trường để mượn sách về nhà đọc. Thư viện hồi ấy còn nghèo nàn, chỉ có những cuốn truyện cũ được quyên góp từ học sinh, phần lớn nhiều sách giáo khoa, sách tham khảo nên tôi tìm được khá ít sách để đọc.

Lúc ấy tôi tôi chỉ thích cầm sách về nhà, ngồi ở gốc cây trong vườn, hay nằm võng ngoài hè, nằm ườn trong phòng đọc sách hơn chạy ra kia chơi. Ảnh: doanhnhansaigon.

Cho đến khi bước vào năm cuối tiểu học, khi đã thân thiết với Lan, tôi đã khám phá ra một tủ sách cũ, và bước vào thế giới sửng sốt với vô vàn điều diệu kỳ.

Đó là tủ sách của ông nội Lan, với hàng trăm cuốn sách cũ mà tôi chưa từng nhìn thấy. Tôi còn nhớ khoảnh khắc ấy mình đã hét lên sung sướng ra sao. Ông mắt đã mờ nên không còn đọc được sách nữa, Lan thường đọc sách cho ông nghe. Còn tôi bắt đầu bước vào một giai đoạn đọc “sung sướng” nhất đời mình. Tôi thề là sung sướng nhất, cho đến tận hai mươi năm sau, khi vô số sách đã được đọc thì cũng chưa bao giờ tôi có được cảm giác sung sướng ấy thêm một lần nữa.

Ban đầu, tôi đã chọn đại một cuốn trong tủ sách, chỉ vì cái tên, Trà hoa nữ. Thế mà đọc ngấu nghiến, hết cả ngày hôm ấy. Về sau ông nội Lan bảo, trẻ con sao lại đi đọc cái cuốn sách ảm đạm bi đát ấy. Đúng là nàng Marguerite Gautier đã khiến tôi bị sốc, khóc đến sưng húp mắt. Thời ấy là bị sốc thật, dù tôi không thể hiểu được nhiều. Tôi cứ tự hỏi, trên thế giới có những người sống như thế, và có những người có thể viết được câu chuyện như thế sao.

Chính cụ Dumas (con) đã dắt dắt tôi vào thế giới của văn học cổ điển, mà sau này tôi dai dẳng đeo đuổi, say đắm. Pháp là đất nước tôi được biết đến đầu tiên sau thị xã lặng lẽ nơi tôi sinh ra, bằng cách đi chu du cùng với cặp đôi Marguerite và Armand, tại ngôi nhà ở vùng ngoại ô Paris. Chưa từng được thấy nơi nào lại mang một vẻ đẹp thấm đẫm không khí ngọt ngào đến thế.

Tôi vốn thể trạng yếu, từ nhỏ cũng không được tham gia những trò chơi của lũ trẻ trong xóm. Lúc đầu tôi cũng có phần buồn, nhưng khi được ông cho mượn sách đọc thì nỗi buồn đã hết hẳn. Lúc ấy tôi chỉ thích mang sách về nhà, ngồi dưới gốc cây trong vườn, hay nằm võng ngoài hè, rồi nằm ườn trong phòng đọc sách. Chúng bạn bây giờ gặp lại, vẫn trêu là ngày xưa của tôi nhạt nhẽo quá, chả có gì thú vị để kể. Mà đúng thật, khi mọi người chen nhau nói về những trò chơi ngày xưa, thì tôi chỉ có mỗi một chút chút ký ức kết nối với Lan, và những cuốn sách cũ.

Sau Trà hoa nữ, tôi đọc một mạch đến Con hủi, Jane Eyre, Kiêu hãnh & Định kiến, Đồi gió hú, Bá tước Monte Cristo, Cuốn theo chiều gió, Ba chàng lính ngự lâm, Thằng gù nhà thờ Đức Bà, Những người khốn khổ… Có nhiều cuốn đã nát, chữ bị nhòe hết, chẳng còn nhìn thấy gì nhưng tôi cũng soi cho bằng được, rồi khi bất lực, cảm thấy khổ sở vô cùng. Nhưng thỉnh thoảng vì vậy mà tôi suy đoán và tưởng tượng, cũng đôi khi ra lắm điều thú vị, mãi sau này được đọc trọn vẹn tôi mới cảm thấy.

Những cuốn sách tiểu thuyết cổ điển ngày ấy, vẫn luôn được gìn giữ cẩn thận ở nhà tôi, và trong ký ức thơ bé giấu kín của tôi. Ảnh: Internet.

Tôi đã đọc hết cả tủ sách của ông trong mấy năm học cấp một, lên cấp hai, nhưng hồi đó tôi lại không được giỏi giang lắm khi học văn ở trường. Tôi “toàn viết nhảm nhí”, cô Ngọc dạy văn lớp tám đã từng phê như thế trong bài kiểm tra hàng tháng của tôi. Thì cũng tại tôi suốt ngày mơ mộng đến những mối tình lâm ly bi đát của thế giới.

Những tiểu thuyết thuở ấy đã đọc, tôi say mê nhất Đồi gió hú. Hồi ấy thích nàng Catherine vì nàng tự do, thẳng thắn, và hơi điên loạn nữa, chứ thực ra chưa thấm được vì sao tình yêu luẩn quẩn hận thù triền miên đến thế. Nhưng sau này lớn, đọc thêm vài lần nữa, rồi nhiều lần nữa, thành thói quen của mỗi dịp lễ 14/2, tôi càng buồn và càng mê mẩn Đồi gió hú. Sở thích trèo lên sân thượng vào ban đêm, ngồi hàng giờ đồng hồ cũng là từ Đồi gió hú mà ra.

Hơn chục năm trước, khi ông nội Lan mất, tủ sách của ông được ông căn dặn tặng hết cho tôi, vì nhà ông cũng không ai cần giữ sách để đọc. Đó là món quà lớn nhất trong cuộc đời cho đến bây giờ tôi được nhận. Sau này, tôi tích thêm rất nhiều sách vở, đủ các thể loại, lịch sử đọc của tôi cũng trở thành một nồi lẩu “thập cẩm” nhưng những tiểu thuyết cổ điển ngày ấy, vẫn luôn được gìn giữ cẩn thận ở nhà tôi, và trong ký ức thơ bé giấu kín của tôi. Đó là giấc mơ đẹp nhất về hạnh phúc mà tôi sở hữu.

Thủy Nguyệt

---

Người trẻ chơi sách xưa

Nhiều người trẻ hiện nay có sở thích sưu tầm sách cũ, sách xưa. Mỗi người một nghề nhưng niềm đam mê sách của họ lại rất chung.

Thú sưu tầm sách cũ, sách xưa không phải quá mới mẻ ở Việt Nam. Nhưng với sự phát triển của mạng xã hội cũng như ý thức về văn hóa đọc, mấy năm gần đây nét văn hóa này đang phát triển mạnh mẽ. Đặc biệt, đối tượng theo đuổi sưu tầm không còn là người lớn tuổi mà rất nhiều người trẻ thậm chí ở thế hệ 8X.

Một trong những minh chứng của trào lưu người trẻ sưu tầm sách xưa, sách cũ là các hội chợ sách cũ được tổ chức đều đặn trong khoảng 2 năm nay tại Hà Nội.

Một sở thích định mệnh

Luật sư Phạm Quang Huy sinh năm 1983 tại Hà Nội, hiện sở hữu khoảng 3000 đầu sách luật, văn và sử với cuốn sách xưa nhất xuất bản năm 1936 – cuốn Sử ký thanh hoa do học giả Nguyễn Văn Vĩnh dịch.

Bộ sưu tập sách luật Sài Gòn của anh Huy cũng gần đủ bộ sách giáo khoa của Đại học Luật khoa Sài Gòn trước năm 1975. Trong bộ sưu tập này, anh rất tâm đắc với các tác phẩm của Vũ Văn Mẫu, Nguyễn Mạnh Bách, Nguyễn Quang Quýnh, Nguyễn Cao Hách, Vũ Quốc Thông… “Các vị này tinh thông luật học, có thực tế (làm chính trị, hành nghề luật sư, thẩm phán), thông thạo Anh-Pháp-Hán nên sách luật của họ rất hay và được các tác giả ngày nay trích dẫn nhiều”.

Anh Huy chia sẻ về thú vui chơi sách cũ của mình: “Thập niên 1990, sách cũ là giải pháp tài chính tốt cho hai chị em tôi. Chị tôi học xong sẽ chuyển lại sách cho tôi học. Có lẽ thú chơi sách xưa đã phôi thai nơi tôi từ thuở gian khó ấy”.

Nhà sưu tập trẻ Phạm Quang Huy bên tủ sách cá nhân của mình.

Nếu như Phạm Quang Huy yêu thích sách xưa và sử dụng để trích dẫn trong các bài báo khoa học thì với nhà báo Kiều Mai Sơn, sự yêu quý sách cũ, tài liệu cũ từ giá trị thực tế của văn bản học. Nhờ duyên của nghề báo, anh được gặp và phỏng vấn rất nhiều nhân vật nổi tiếng cũng như sở hữu những tư liệu quý của các nhân vật này.

Kiều Mai Sơn chia sẻ: “Tôi không phải người chơi sách cũ song có sưu tầm được một số đầu sách quý hiếm. Những cuốn sách ấy đến với tôi thật tình cờ, có thể lý giải rằng đó là có duyên với nhau. Đọc sách cũ, tuy chất lượng giấy có thể không tốt, giấy xấu nhưng tôi thấy trong đó là cả nét đẹp văn hoá của người làm sách. Sách cũ rất hiếm gặp những lỗi sai chính tả hoặc những lỗi về nội dung – điều thường gặp như cơm bữa hiện nay. Đó là điều tôi thấy quý sách cũ mà phiền lòng về sách mới”.

Sách xưa không bao giờ cũ

Kiến trúc sư trẻ Từ Xuân Minh là người có sở thích sưu tầm các sách văn, sử và có một bộ sưu tập đáng nể những sách hiếm tuyệt bản. Anh Minh kể: “Đằng sau một cuốn sách cũ, bao giờ cũng có một câu chuyện, và câu chuyện đó, bao giờ cũng hay hơn câu chuyện trong cuốn sách”. Cuốn sách gợi nhớ đến con người với kỷ niệm như những vật báu thời gian.

Đúng như câu slogan của một người có thâm niên bán sách cũ gần 20 năm là anh Trần Văn Thiện: “Sách xưa không bao giờ cũ – Sách cũ không bao giờ xưa”. Sách xưa có những giá trị tinh thần vượt thời gian. Những cuốn sách xưa có những hành trình riêng trong đời sống mỗi con người và tự thân nó cũng có một đời sống riêng giàu cảm xúc.

Có lẽ vì thế mà gần đây rất nhiều cuốn sách xưa đã được tái bản. Như bộ sách triết lý an vi của Kim Định, sách về âm nhạc của nhạc sĩ Phạm Duy, một số sách được làm lại bản xưa sách cũ của các tác giả Lương Duy Thiệp, Phan Du…

Nhà báo Kiều Mai Sơn chia sẻ thêm về sự không cũ của sách xưa: “Đối với tư liệu, qua thực tế công việc của mình, tôi thấy rằng nguồn sách cũ giúp tôi nhiều điều. Có những tư liệu khi tái bản vì nhiều nguyên nhân mà người sau đã cắt bỏ. Tìm thấy chúng trong sách cũ nó cho thấy hơi thở của cả một thời. Dù đúng dù sai thì thời đại nào có sự sống của thời đại đó, thời trước và thời sau không thể thay thế hay phủ nhận được”.

Nhà sưu tập trẻ Phạm Quang Huy chia sẻ thêm về ước mong với sách xưa: “Qua trải nghiệm nghiên cứu của riêng mình, tôi những mong phong trào làm mới sách cũ sẽ đến với những sách xưa chuyên ngành (như luật học chẳng hạn) để những nhà nghiên cứu, sinh viên thời nay sẽ tiếp cận được những học thuyết, triết lý có giá trị vượt thời gian của người xưa.”

Những giá trị trường tồn của sách xưa thể hiện qua sự tìm đọc của người nay. Trước đây, các bộ sách xưa quý hiếm thường chỉ lưu hành hạn chế trong giới sưu tầm. Theo đó, các nhà sưu tầm sách xưa thường thực hiện giao dịch thông qua Internet hoặc tìm kiếm trực tiếp ở các hiệu sách cũ tại phố Nguyễn Thị Minh Khai, Trần Nhân Tôn… (Sài Gòn), đường Láng, Trần Quốc Hoàn, Giải Phóng…(Hà Nội). Thời mạng xã hội lên ngôi, các nhà sưu tầm này chuyển sang giao lưu, mua bán trên facebook…Nhóm chơi sách xưa có rất nhiều người trẻ với nhiều nghề khác nhau như luật sư, kiến trúc sư, nhà báo, doanh nhân…

Cầm Minh

---

Sự hồi sinh của thú chơi sách cũ

Dù nền xuất bản và xu hướng đọc có sự thay đổi và phát triển nhưng không thể phủ nhận được sách cũ vẫn có chỗ đứng nhất định với một lượng độc giả riêng.

Với sự ra đời của sách điện tử, cửa hàng sách tiện lợi những con phố bán sách cũ đang dần bị thu hẹp và biến mất. Những quyển sách cũ, nhàu nát chỉ bằng tiền vài cân giấy vụn nhưng được lưu giữ bởi những người đam mê với chúng. Sách càng cũ càng có giá trị bởi từng được thực hiện bởi những dịch giả danh tiếng hoặc những đầu sách quý hiếm. Điều này khiến không ít bạn trẻ quay lại săn đón, tìm kiếm sách không thua các nhà sưu tầm lành nghề.

Sách cũ chưa bao giờ cũ

Sách không bao giờ bị gò bó trong những con số nhất định. Độc giả từ định giá, tự suy nghĩ xem nên trả bao nhiêu để có được thứ mình cần, đó là cái thú của việc người ta bỏ cả ngày dài đi lang thang lựa chọn trên những con phố sách cũ. Sách cũ trong các gian hàng được khai thác từ nhiều nguồn: được tặng, mua đi bán lại, được trao đổi, ký gửi… giữa người có nhu cầu mua và người có nhu cầu bán, của cá nhân, tập thể- thư viện, trường học… thậm chí là từ những gánh hàng đồng nát.

Dù nền xuất bản và xu hướng đọc có sự thay đổi và phát triển nhưng không thể phủ nhận được sách cũ vẫn có chỗ đứng nhất định với một lượng độc giả riêng.

Đi dọc trên đường Láng hay con phố Khương Trung nằm ẩn mình trong góc nhỏ, chúng ta không quá khó để tìm được những cửa hàng sách cũ nhưng không phải ai trong số những người kinh doanh sách cũ cũng hiểu ngọn ngành về chúng. Có rất nhiều lý do để một người bắt đầu tìm đến những cuốn sách nhưng không phải ai cũng chọn cho mình con đường về với sách cũ, nhất là trong cuộc sống hiện đại, thời buổi công nghệ bùng phát như hiện nay.

Thời gian gần đây dòng sách cũ thu hút được sự chú ý với giới trẻ bởi những hoạt động lớn như Ngày sách và di sản, ngày hội trao đổi sách cũ… Tiêu biểu nhất là những nhà xuất bản như Nhã Nam hay Alphabook đã có những ngày hội sách cũ đông kín người. Bạn đọc ưa thích sách cũ bởi lẽ nguồn cung sách cũ thường chỉ là những cá nhân say mê sách, từng bỏ rất nhiều tâm sức để tìm kiếm những cuốn sách cũ cho mình, với nhiều người giá sách ở nhà không khác nào một kho tàng và đây cũng là sự thèm muốn của không ít người.

Giới trẻ không thờ ơ

Như tại Chợ phiên sách cũ vừa qua, rất nhiều bạn đọc trẻ là học sinh, sinh viên đã quan tâm, tìm mua các đầu sách văn học Xô Viết trước đây. Những bản dịch cũ được thực hiện bởi những dịch giả chuyên nghiệp, lối văn phong lạ lẫm cuốn hút dễ dàng có thể đánh bật được những người anh em tái bản cùng tên đương thời được dịch bằng những lớp người trẻ hơn.

Những người dịch trước đây cùng từng là nhà văn, nhà thơ, bên trong họ là cái máu nghệ sĩ nên cách dịch, cách thể hiện cũng khoáng đạt, giàu cảm xúc hơn các thợ dịch bây giờ. Câu chữ không bị bó hẹp trong tư duy lối mòn. Và những bộ sách là công trình nghiên cứu, khảo cứu của các học giả xưa vẫn còn nguyên giá trị, làm quy chuẩn so sánh cho người học, người nghiên cứu hiện nay.

Một cuốn sách giá trị, cần thiết nhưng không còn in ấn, không còn tái bản… tức là cung không đủ cầu cộng thêm vài lý do khác nữa là từ cuốn sách cũ bình dị có thể dễ dàng trở thành cuốn sách quý hiếm.  Trong khi hệ thống sách mới đồ sộ và đang dạng hiện nay tưởng chừng thừa sức đáp ứng được tất cả nhu cầu cuộc sống của con người thì chỗ đứng của sách cũ chênh vênh.

Song thực tế không phải vậy, có những cuốn độc giả chỉ tìm được thông qua nguồn sách cũ. Được săn lùng, trân trọng, nâng niu… Văn hóa đọc cũng dần từ đây được định hướng và nâng tầm hơn giữa một biển sách hỗn độn.

Nhiều bạn trẻ đã biết nắm bắt cơ hội khi nhận ra dòng chảy của thị trường sách cũ đang có dấu hiệu khởi sắc trở lại. Từ những người sưu tập bình thường như bao sinh viên khác thấy tiềm tàng khả năng kinh doanh thì đứng ra lập những cửa hàng sách cũ lưu động nhỏ trên mạng hoặc cửa hàng bán trực tiếp cho những người có nhu cầu.

Hoạt động kinh doanh sách cũ đa phần có tính bột phát, không đứng dưới sự quản lý của một doanh nghiệp hoặc cơ quan chủ quản nào. Bạn Nguyễn Đức Anh, sinh viên học báo chí tuyên truyền Hà Nội tự hào khoe về quán cà phê sách của mình đầy hứng khởi. “Lúc đầu mình chỉ lưu giữ vài quyển sách, nhưng mê quá mua càng ngày càng nhiều mà nhà lại không có chỗ chứa nữa nên quyết định mở quán café sách để thêm chỗ để vừa giao lưu được với mọi người cùng chung đam mê. Thấy nhiều người cũng thích sách cũ mình vui lắm”.

Dòng sách cũ đang quay trở lại. Những ngày hội sách cũ nên được tổ chức thường xuyên hơn để đây trở thành dịp kết nối, trao đổi, giao lưu giữa những người đam mê sách cũ và giúp cho giá trị của sách nói chung luôn bền vững với thời gian.

Hoa Khang

---

‘Với tôi, sách cũ quý hơn vàng!’

Sách cũ không có giá trị, như đồ bỏ đi với khá nhiều người nhưng nó lại như món đồ quý cần phải gìn giữ, bảo vệ với những ai trân trọng chúng.

Nhiều người có tuổi luôn tìm kiếm các cuốn sách cũ mà ngày trước đã đọc nhưng bị thất lạc. Với họ, đó là những cuốn sách có giá trị cao, trong đó lưu giữ những dấu ấn, kỷ niệm đáng quý.Người giữ hồn sách cũ Nhà nghiên cứu, phê bình văn học Lại Nguyên Ân chia sẻ những khó khăn khi tìm kiếm sách cũ.

Khó khăn khi tìm lại sách cũ

Tại buổi tọa đàm “Những người giữ hồn sách cũ” tổ chức tại sân Hồ Văn thuộc Văn Miếu, Quốc Tử Giám vào ngày 21/4, nhà nghiên cứu văn học Lại Nguyên Ân chia sẻ việc tìm lại sách cũ rất khó khăn. 

Cách đây 10 năm, khi nghiên cứu về tiểu thuyết Giông tố của nhà văn Vũ Trọng Phụng, ông không tìm thấy bản in của nhà xuất bản Vân Thanh. Ông tìm kiếm rất nhiều nơi nhưng không thể tìm thấy. Sau đó, ông được một số bạn trên diễn đàn sách xưa giới thiệu cho biết một vị linh mục trong Sài Gòn còn giữ. Nhờ đó, ông tiếp cận được tư liệu và nghiên cứu chọn vẹn về tiểu thuyết này.

Nhà nghiên cứu Lại Nguyên Ân nghĩ rằng sách cũ cần có thêm nhiều kênh tiếp cận và phổ biến hơn nữa. Bởi nhiều người mong muốn tìm lại những cuốn sách họ từng đọc và bị thất lạc lại mà không biết phải tìm ở đâu.

Cùng quan điểm, ông Điền – người bán sách cũ có tiếng ở Thụy Khuê, Hà Nội cũng cho rằng việc tìm kiếm sách cũ, sách xưa không hề đơn giản.

“Sách cũ tôi tìm kiếm chủ yếu trong Sài Gòn. Có đợt, tôi mua sách mấy chục cân của ông đại tá, ông phải xé hết bìa. Vì hồi đó, chỉ cần nhìn bìa là người ta đã tịch thu rồi”, ông chia sẻ.

Ông cho biết thêm, trước đây rất ít người đọc sách, kể cả những cuốn về lịch sử, văn học cũng không có ai đọc. Họ phải mang vài tấn sách mang sang Bắc Ninh để nghiền làm giấy. Vì lẽ đó, ngày nay sách cũ không còn nhiều.

Muốn sách cũ bày bán nhiều hơn

Trong buổi tọa đàm, nhà nghiên cứu Lại Nguyên Ân kể năm 1958, sách phải được phân loại thành sách được lưu hành và sách cấm. Vì thế, hoạt động trao đổi sách bị hạn chế. Nên khi chứng kiến hội sách cũ, ông thấy vui khi sách cũ được bày bán công khai như vậy.

Ông cho rằng tại các hội sách cũ đã có sự đa dạng hơn về thể loại, tác giả, nhà xuất bản… nhưng vẫn có nhiều cuốn sách chưa có. Theo ông, chắc chắn có một số người vẫn chưa tìm thấy cuốn sách bản thân muốn tìm.

Vì lẽ đó, ông Ân rất mong muốn các cửa hàng bán sách cũ phổ biến hơn để giúp nhiều người tìm lại được cuốn sách tìm kiếm bấy lâu.

Ông Điền, một người bán sách cũ lâu năm ở Hà Nội, chia sẻ những cuốn sách ảnh hưởng rất lớn đến cuộc đời mình. Ảnh: Anh Thư.

Chia sẻ quan điểm của mình, ông Điền cho hay: “Xã hội phát triển, chúng ta gìn giữ được sách cũ. Những người tuổi cao như tôi sẽ tìm lại được cuốn sách trước đây từng đọc. Hơn hết, chi phí mua sách cũng không cao. Điều này phần nào giúp các bạn trẻ hiện nay có thể tiếp cận được với sách cũ”.

Với ông, cuốn sách cũ nào cũng quý như vàng về cả giá trị về tri thức và những kỷ niệm. “Tôi thích sách đến mức đi làm về mệt nhìn thấy cuốn sách có giấy gió người khỏe khoắn hẳn lên. Nhiều người nghĩ có thể vứt đi vì giấy cũ, rách nhưng tôi lại rất trân quý chúng”, ông nói.

Ông Điền cũng tâm sự, cuốn sách cũ Hồn bướm mơ tiên để lại cho ông nhiều ấn tượng nhất. Ông đọc cuốn này từ khi còn là cậu bé 8 tuổi mà giờ khi đọc lại vẫn khóc rưng rức. Ông cho biết, đây cũng là cuốn sách ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống của mình.

Anh Thư -Nguyên Phương

Nguoidentubinhduong tổng hợp các bài viết trên tại Zing.vn