R (Realistic): Thực tế

Ngành nghề phù hợp với nhóm này gồm: Các nghề về kiến trúc, an toàn lao động, nghề mộc, xây dựng, thủy sản, kỹ thuật, máy tàu thủy, lái xe, huấn luyện viên, nông – lâm nghiệp.

I (Investigative): Có khả năng về quan sát, khám phá, phân tích đánh giá và giải quyết các vấn đề.

Ngành nghề phù hợp với nhóm này gồm: Các ngành thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên;  khoa học xã hội; Y – dược; khoa học công nghệ.

A (Artistic): Có khả năng về nghệ thuật.

Ngành nghề phù hợp với nhóm này gồm: Các ngành về văn chương; báo chí; điện ảnh; sân khấu; mỹ thuật; ca nhạc; múa; kiến trúc; thời trang; hội họa, giáo viên dạy Sử/Anh văn, bảo tàng, bảo tồn, …

S (Social): Có khả năng về ngôn ngữ, giảng giải, thích làm những việc như giảng giải, cung cấp thông tin, sự chăm sóc, giúp đỡ, hoặc huấn luyện cho các người khác.

Ngành nghề phù hợp với nhóm này gồm: Sư phạm; giảng viên, huấn luyện viên điền kinh; tư vấn – hướng nghiệp; công tác xã hội, sức khỏe cộng đồng, thuyền trưởng, thầy tu, thư viện, bác sĩ chuyên khoa, thẩm định giá, nghiên cứu quy hoạch đô thị, kinh tế gia đình, tuyển dụng nhân sự, cảnh sát, xã hội học, bà đỡ, chuyên gia về X – quang, chuyên gia dinh dưỡng …

E (Enterprise): Có khả năng về kinh doanh, mạnh bạo, dám nghĩ dám làm, có thể gây ảnh hưởng, thuyết phục người khác; có khả năng quản lý.

Ngành nghề phù hợp với nhóm này gồm: Các ngành về quản trị kinh doanh, thương mại, marketing, kế toán – tài chính, luật sư, dịch vụ khách hàng, tiếp viên hàng không, thông dịch viên, pha chế rượu.

C (Conventional): Có khả năng về số học, thích thực hiện những công việc chí tiết, thích làm việc với dữ liệu, theo chỉ dẫn của người khác hoặc các công việc văn phòng.

Ngành nghề phù hợp với nhóm này gồm: Các ngành nghề về hành chính, quản trị văn phòng, kế toán, kiểm toán, thư ký, thống kê, thanh tra ngành, người giữ trẻ, điện thoại viên…

Chọn nghề hợp với tính cách của bạn.

–         Bạn nhận biết được khi nào bạn làm công việc bạn yêu thích?

–         Bạn cũng nhận biết được khi nào nhiệm vụ bạn đang làm không phù hợp với mình?

–         Điều lừa dối đằng sau càm giác hài lòng hay không hài lòng với công việc chính là những sở thích làm việc cơ bản, đây là những điều mà chúng ta thích làm bất kể ngành nghề hay địa vị công việc.

–         Bí quyết để tìm được sự thỏa mãn nghề nghiệp có thể là: Chỉ ra những sở thích nòng cốt và kết hợp công việc của bạn với chúng.

Ví dụ: Nếu bạn là một người khoa học, bạn có thể không hạnh phúc khi làm một công việc cần có những quyết định nhanh chóng, hoặc cần phải sử dụng “ruột gan” của bạn để hướng dẫn bạn. Cũng như vậy, những người nghệ sĩ sẽ phát điên đối với một nghề có nhiều luật lệ và thủ tục, hoặc yêu cầu nhiều quy trình.

–         Trong một thế giới hoàn hảo, tất cả chúng ta sẽ chọn những nghề nghiệp phù hợp với sở thích căn bản của mình. Tuy nhiên đây không phải là một thế giới hoàn hảo, vì nhiều lí do, có thể chúng ta đang làm những công việc không phù hợp với khả năng và sở thích của mình. Lúc này, ta hiểu được công việc và tính cách hợp nhau có thể giúp chúng ta làm cho tình hình trở nên tốt đẹp hơn.

–         Khả năng và tính cách là hai yếu tố chính tạo nên sự hài lòng trong công việc. Bạn muốn tìm những công việc phù hợp với khả năng và tính cách của mình, công việc này đáng làm hơn là những công việc không phù hợp. Ở đây chúng tôi sẽ nhìn vào sở thích làm việc của bạn – một phần quan trọng trong tính cách của bạn.

Hiểu lý thuyết: mật mã Holland

Vào những năm 1970 John Holland đã phát triển một lý thuyết nổi tiếng về trình bày sở thích dựa vào 6 loại tính cách sau:

1. Thực tế (Realistic)  Đây là những người thích những hoạt động ngăn nắp hoặc thích làm việc với mục tiêu, công cụ và máy móc. Người thực tế:
•    Nhận thức tài năng bản thân một cách máy móc, nhưng dường như không đối xử tốt với mọi người.
•    Coi trọng những điều cụ thể và hữu hình như – tiền bạc, quyền lực và địa vị
•    Tránh né những hoạt động xã hội cần sự tương tác với người khác

Những đặc điểm chung: Bướng bỉnh, không linh hoạt, kiên trì, thiên về vật chất, thực tế và xác thực.

2. Điều tra (Investigative)  Người có tính điều tra thích những hoạt động liên quan đến việc điều tra sáng tạo về thế giới hoặc tự nhiên. Người điều tra:
•    Nghĩ mình rất thông minh, nhưng thường hay thiếu kỹ năng lãnh đạo.
•    Coi trọng những sự nỗ lực khoa học.
•    Tránh những hoạt động có vẻ trần tục, thương mại hoặc mạnh dạn.

Những đặc điểm chung: Phân tích, tò mò, bi quan, trí tuệ, chính xác và kín đáo.

3. Nghệ sĩ (Artistic)  Người nghệ sĩ thích những hoạt động không có cấu trúc và thích sử dụng nguyên vật liệu để tạo nên nghệ thuật. Người nghệ sĩ:
•    Tự xem mình là những nghệ sĩ có tài năng
•    Coi trọng thẩm mỹ
•    Tránh những công việc hoặc việc làm mang tính tục lệ.

Những đặc điểm chung: Duy tâm, phức tạp, nội tâm, nhạy cảm, không thực tế và không theo khuôn phép.

4. Xã hội (Social) Người mang tính xã hội thích báo tin, chỉ bảo, phát triển, chữa lành và khai sáng người khác. Người có tính xã hội:
•    Tự nhận thấy mình có ích, thông hiểu và có thể truyền kiến thức cho người khác.
•    Coi trọng những hoạt động xã hội.
•    Tránh những hoạt động yêu cầu công việc hoặc việc làm mang tính “thực tế”.

Những đặc điểm chung:
•    Rộng rãi, kiên nhẫn, mạnh mẽ, lịch thiệp, có sức thuyết phục và sẵn sàng hợp tác.

5. Dám nghĩ dám làm (Enterprising) Những người này thích đạt được những mục tiêu thuộc về tổ chức hoặc giành được lợi ích kinh tế. Người dám nghĩ dám làm:
•    Tự nhận thấy mình là những người lãnh đạo và hùng biện tuyệt vời, năng nổ, được nhiều người yêu thích, nhưng thiếu tính khoa học.
•    Coi trọng những thành tựu chính trị và kinh tế
•    Tránh những hoạt động yêu cầu công việc hoặc việc làm có tính “điều tra”.

Những đặc điểm chung: Hướng ngoại, thích phiêu lưu, lạc quan, tham vọng, thân thiện và thích phô trương.

6. Tập quán (Conventional) Người có tính tập quán thích thao tác với dữ liệu, lưu giữ hồ sơ, sắp xếp, sao chép tài liệu và tổ chức dữ liệu giấy tờ hoặc tính toán. Người có tính tập quán:
•    Tự nhận thấy mình có khả năng biên chép và tính toán.
•    Coi trọng thành tựu kinh doanh và kinh tế
•    Tránh những hoạt động không có cấu trúc hoặc mang tính nghệ sĩ.

Những đặc điểm chung: Hiệu quả, thực tế, chu đáo, không linh hoạt, có tính phòng thủ và ngăn nắp.
Mô hình

Holland đã sắp xếp sáu loại tính cách này vào một lục giác (nhìn biểu đồ) dựa trên sở thích làm việc với những tác nhân kích thích khác nhau gồm: con người, dữ liệu, đồ vật và ý tưởng. Lý thuyết của Holland chỉ ra rằng con người với những kiểu tính cách khác nhau thích làm việc với những tác nhân kích thích khác nhau và khoảng cách giữa tính cách trong công việc cho thấy mức độ khác nhau trong sở thích của họ.

Ví dụ, người Nghệ sĩ thì ít giống người có tính Tập quán nhất và giống người Xã hội và Điều tra nhất.

Holland kết luận rằng chọn nghề phù hợp với tính cách thì khả năng hài lòng sẽ cao. Ví dụ, người Thực tế nên chọn công việc kỹ thuật và không nên chọn công tác xã hội. Nếu muốn, họ cũng có thể chọn công việc mang tính Tập quán hoặc Điều tra.

Trước hết, bạn nên sử dụng bài trắc nghiệm tính cách để tìm ra ba kiểu tính cách của mỗi người tương ứng với 3 mật mã Holland (ví dụ, ESA). Sau đó dùng mật mã này kết nối với những nghề nghiệp cụ thể.

Làm sao sử dụng mô hình nghề nghiệp mật mã Holland?

Mô hình này vừa giúp bạn chọn được nghề nghiệp phù hợp với sở thích, vừa giúp bạn định hướng công việc hiện tại để đạt được sự hài lòng. Để tìm kiếm nghề nghiệp lý tưởng theo phương pháp này, hãy hoàn thành bước trong các phần dưới đây. Để định hướng công việc của bạn, hãy sử dụng tiến trình đầy đủ của chúng tôi

Mật mã Holland khá đơn giản và dễ sử dụng.

Phần 1: Vạch ra tính cách công việc của bạn

Bước i: Đọc mô tả ngắn gọn ở trên và tìm ra cái thích hợp nhất. Nếu muốn được Đánh giá Mật mã Holland chính thức, bạn có thể gõ “Holland Code Assessment” vào Google.

Bài đánh giá có nêu được những gì bạn mong đợi? Nếu bạn chọn một kiểu tính cách phản ánh kiểu người bạn muốn trở thành mà không là kiểu người hiện tại, kết quả có thể sẽ không chính xác.

Gợi ý 1

Thử làm một vài bài trắc nghiệm trực tuyến  – không quá đắt nhưng có thể chỉ ra cho bạn một vài nghề và ngành phù hợp mà lại đỡ mất thời gian công sức.

Bước ii: Để khám phá thêm về tính cách công việc, hãy tự hỏi, “chồng/vợ, gia đình và bạn bè sẽ phân loại bạn như thế nào?” Đưa bản mô tả các loại tính cách cho bạn bè, đồng nghiệp và nhờ họ phân loại bạn. Một lần nữa, hãy khai thác sự khác nhau giữa đánh giá của bạn và của họ.

Phần hai: Phân tích công việc về mặt sở thích

Bước iii: Nhìn xem nhiệm vụ và trách nhiệm chính của bạn có phù hợp với tính cách công việc hay không?

Bước iv: Xếp trách nhiệm phù hợp ở một cột và không phù hợp ở cột khác rồi đánh giá xem xem công việc hiện tại có phù hợp với sở thích của bạn không.

Bước v: Nếu việc nào không thực sự phù hợp với sở thích của bạn, hãy tìm ra tối thiểu một cách để gắn kết chúng lại. Ví dụ, nếu bạn là người “Tập quán” đang ở vị trí điều hành, vai trò của bạn đang tương đồng với sở thích của bạn.

Tuy nhiên, nếu bạn được yêu cầu tổ chức một bữa tiệc Giáng sinh, bạn sẽ cảm thấy lo lắng về việc trang trí, giải trí và tỉ tỉ thứ khác bởi đây là trách nhiệm Nghệ sĩ, trái ngược hoàn toàn với kiểu người Tập quán như bạn. Để giải quyết, bạn nên giao phó nhiệm vụ Nghệ sĩ cho người khác và chỉ duy trì nhiệm vụ Quản lý thôi.

Phần ba: Đặt mục tiêu để gắn kết sở thích và nhiệm vụ

Bước vi: Để thúc đẩy bản thân phải hoàn thành một việc gì đó, bạn nên thiết lập mục tiêuvà thời gian cụ thể cho việc đó. Vạch ra hai hoặc ba vấn đề quan trọng nhất và thiết lập mục tiêu thực tế để thay đổi chúng.

Gợi ý 2

Tuy là mô hình hữu ích để nhìn nhận vấn đề nhưng Mật mã Holland cũng không thể nào ghi lại tất cả trạng thái cư xử của mọi người. Do đó chỉ nên hiểu các kết luận một cách chung chung thôi.

Gợi ý 3

Cùng với việc phát triển nghề nghiệp, bạn cũng cần phải mở rộng kỹ năng cho những lĩnh vực mới. Cụ thể, khi bắt đầu đảm trách vai trò lãnh đạo mọi người, bạn cần phát triển khả năng “Xã hội” để làm việc với người khác. Tương tự,  nếu bạn trở thành một CEO, bạn cần phải làm và làm tốt những công việc mang tính Tập quán nữa.

Điểm cốt lõi:

Thông qua mật mã nghề nghiệp Holland, bạn hoàn toàn có thể khám phá sở thích bản thân và tìm ra nghề nghiệp phù hợp với mình để tập trung làm điều mình thích. Điều đó sẽ giúp bạn phát triển nghề nghiệp theo đúng định hướng, giúp mang lại sự thỏa mãn dài lâu.

Nếu vẫn còn nghĩ ngợi cách để nghề nghiệp phù hợp với định hướng tương lai,, hãy xem qua Life Plan Workbook.

Cơ sở lý luận của Dr. John Holland

John L.Holland (1919 – 2008) là tiến sỹ tâm lý học người Mỹ. Holland nổi tiếng nhất và biết đến rộng rãi nhất qua nghiên cứu lý thuyết lựa chọn nghề nghiệp. Lý thuyết đó chia con người ra 6 loại cá tính và thường được viết tắt là RIASEC và được gọi là Mã Holland (Holland codes).

Bảng tóm tắt 6 nhóm tính cách / môi trường làm việc như sau:

Tóm tắt luận điểm của John Holland trong sáu câu sau:

1. Hầu hết mọi người thuộc một trong 6 nhóm tính cách: Kỹ thuật, Nghiên cứu, Nghệ thuật, Xã hội, Mạnh bạo và Tổ chức.

2. Mọi người thuộc cùng một nhóm có xu hướng “hội tụ” lại với nhau. Ví dụ: Người Nghệ thuật sẽ bị hấp dẫn, lôi cuốn và muốn kết bạn và làm việc cùng những người thuộc cùng nhóm Nghệ thuật.

3. Những người cùng nhóm sẽ làm việc cùng nhau và tạo dựng môi trường làm việc phù hợp với họ. Ví dụ: Những người Nghệ thuật làm việc cùng nhau sẽ tạo ra môi trường để có thể tự do sáng tạo, suy nghĩ và hành động gọi chung là “Môi trường Nghệ thuật”.

4. Cũng có 6 môi trường làm việc: Kỹ thuật, Nghiên cứu, Nghệ thuật, Xã hội, Mạnh bạo và Tổ chức.

5. Những người làm việc trong môi trường tương tự như tính cách của mình hầu hết sẽ thành công và hài lòng với công việc của mình.

6. Những hành động của bạn và cảm xúc tại nơi làm việc phụ thuộc vào môi trường làm việc. Nếu bạn làm việc cùng những người có cùng nhóm tính cách với bạn, bạn sẽ có thể làm được nhiều việc mà đồng nghiệp có thể làm, điều đó sẽ giúp bạn có một tâm lý thoải mái.

Vậy theo lý thuyết này, bạn nên chọn kiểu nghề nghiệp tương tự như nhóm tính cách của bạn. Điều này giúp bạn dễ đạt được thành công và hài lòng trong công việc.

Hầu hết mọi người trong thực tế thường là sự kết hợp của 2 nhóm tính cách, ví dụ: Nghiên cứu – Kỹ thuật, Nghệ thuật – Xã hội. Do đó, bạn có thể phải xem xét ở nhiều hơn một nhóm tính cách.