Tesla dẫn đầu cuộc chơi khi công ty sản xuất xe điện (Electric Vehicles) và năng lượng sạch trở thành nhà sản xuất ôtô giá trị nhất thế giới vào tháng 6/2020.
Cuộc “cách mạng xanh”
Tăng trưởng vượt bậc của Tesla nói lên tính tất yếu của cuộc “cách mạng xanh” trong ngành xe hơi. Hiện nay, nhiều thương hiệu lớn đã đi theo định hướng phát triển của Tesla, bổ sung thêm xe điện vào chuỗi sản xuất của mình. Dưới đây là một số công ty đang chuyển dịch sang sản xuất xe EV:
Hạng 2: Toyota
Xếp sau Tesla trong cuộc đua, Toyota tăng dần sản lượng xe điện. Hãng sản xuất 10.000 xe trong năm 2020 và có kế hoạch tăng lên 30.000 xe EV vào năm nay. Qua đó, Toyota hy vọng đạt được mục tiêu sản xuất 500.000 xe điện trong năm 2025. Hãng này cũng dự định ra mắt 10 mẫu xe điện mới toàn cầu.
Hạng 3: Volkswagen
Volkswagen dự kiến đầu tư 86 tỷ USD vào công nghệ kỹ thuật số và xe điện đến năm 2025. Là nhà sản xuất ôtô có tổng doanh thu cao nhất (khi tập đoàn này sở hữu các thương hiệu xe Audi, Bentley, Bugatti, Lamborghini, Porsche, Ducati…), không có gì lạ khi Volkswagen “bắt trend” xe điện để duy trì vị thế trên thị trường.
Đáp ứng các mục tiêu khí thải nghiêm ngặt do châu Âu đặt ra, Volkswagen tăng tỷ lệ doanh số bán xe điện tại khu vực EU từ 40% lên 60% vào năm 2030.
Hạng 4-5: BYD và Nio
Sớm nhảy vào cuộc chơi với mục tiêu là quốc gia dẫn đầu trong công nghệ pin lithium ion (thành phần thiết yếu của xe EV), chính phủ Trung Quốc đã hỗ trợ hàng tỷ USD để các nhà sản xuất xe điện trong nước là BYD và Nio phát triển.
BYD được tỷ phú Warren Buffet đầu tư trong khi Nio là câu trả lời của Trung Quốc đối với Tesla và là nỗ lực thâu tóm thị phần xe điện nội địa.
Hạng 7: General Motors
General Motors đầu tư 27 tỷ USD vào xe điện và xe không người lái đến năm 2025. Công ty dự kiến tung ra 30 mẫu xe EV hoàn toàn mới trong cùng năm. Đặc biệt hơn, GM đã tạo ra pin xe điện mới, giúp xe chạy được 644km/lần sạc, tương đương với dòng Model S của Tesla.
Hạng 9: Stellantis
Trong động thái khác, Fiat Chrysler và Peugeot S.A. đã hoàn tất việc sáp nhập thành Stellantis vào ngày 16/1/2021.
Hạng 11: Honda
Honda có quyết định bất ngờ khi rút khỏi cuộc đua F1 trong tương lai. Thay vào đó, hãng cam kết trở thành nhà sản xuất ôtô trung hòa carbon vào năm 2050. Để làm được điều này, Honda chuyển nguồn tài chính của mình khỏi F1 và hướng tới R&D vào các công nghệ xe chạy bằng pin nhiên liệu (FCV) và pin EV (BEV).
Hạng 15: Ford
Ford biết chính xác những gì các tín đồ của mình muốn khi hãng có kế hoạch “điện hóa” những mẫu xe thương mại phổ biến nhất, chẳng hạn như Mustang Mach-E SUV. Đây là chiến lược nằm trong chương trình đầu tư vào xe EV trị giá 11,5 tỷ USD của hãng, nhằm thu hút người mua mới.
Dòng xe Mustang-Mach E SUV của Ford. Nguồn: Edmunds
Thông số kỹ thuật đương với dòng Model Y của Tesla, kỹ sư của Ford cũng lấy cảm ứng từ iPhone và Netflix để xây dựng hệ thống thông tin giải trí và trình điều khiển cho xe Mustang Mach E, tạo ra mẫu xe công nghệ “từ A-Z” đầu tiên.
Tăng tốc
Giữa bối cảnh càng có nhiều công ty tham gia vào “cuộc đua nghìn tỷ đô”, việc ngành công nghiệp xe hơi chuyển dịch sang sản xuất xe điện sẽ giảm thiểu chi phí sản xuất cũng như tăng độ phủ của xe EV.
Trong khi Tesla có khả năng trở thành nhà sản xuất ôtô đầu tiên “cán mốc” nghìn tỷ USD, còn bao lâu các đối thủ khác mới bắt kịp?
Ngành công nghiệp ô tô đã trải qua một số thách thức lớn trong năm 2020-2021 do Covid-19. Nhưng cũng chính dịch bệnh được cho là “bàn đạp” để các hãng sản xuất thay đổi nhằm phù hợp với xu thế trong năm tới.
Xe điện lên ngôi
Thành tựu chung của thị trường xe điện trong hai năm qua cho thấy quá trình điện khí hóa có thể đến sớm hơn dự kiến, bất chấp tác động ngắn hạn của đại dịch Covid-19. Điều này được đưa ra dựa vào các tuyên bố gần đây, chẳng hạn như Volkswagen cho biết gần như 100% xe mới của hãng tại các thị trường lớn sẽ không phát thải vào năm 2040; General Motors cho biết sẽ chỉ sản xuất xe điện từ năm 2035…
Trong tương lai gần, kỳ vọng sẽ có nhiều hãng ô tô cam kết đẩy mạnh và sản xuất nhiều mẫu xe điện cỡ lớn hơn để đạt được những mục tiêu này. Nhưng thị trường xe điện được cho là sẽ không thể mở rộng nếu không có cơ sở hạ tầng trạm sạc phù hợp tương ứng.
Chính quyền Mỹ được cho là sẽ chi 15 tỷ USD để hướng tới việc xây dựng mạng lưới quốc gia gồm 500.000 trạm sạc vào năm 2030, trong số tổng trị giá 174 tỷ USD cho kế hoạch mở rộng thị trường xe điện toàn quốc của họ. Nếu mọi việc suôn sẻ, chúng ta có thể mong đợi sẽ thấy nhiều trạm sạc hơn, không chỉ ở các không gian công cộng, mà còn ở các khu chung cư, cơ sở kinh doanh.
Nhiều tính năng thông minh cao cấp
Với những chiếc ô tô tự hành trong tương lai, việc được trang bị nhiều tiện nghi hơn sẽ biến chúng trở thành một ngôi nhà hay văn phòng di động, thay vì chỉ được xem là một phương tiện di chuyển thuần túy như trước đây. Ngoài việc đảm nhận trách nhiệm điều khiển xe thay cho chủ sở hữu, nhiều nhà sản xuất ô tô đang khám phá tiềm năng của một phương tiện cải thiện cơ thể, tâm trí và linh hồn. Giờ đây, người dùng chỉ việc ngồi vào xe và tận hưởng.
Các tính năng để biến chiếc xe trong tương lai trở thành phương tiện nói trên bao gồm chức năng mát-xa. Tuy ghế mát-xa đã xuất hiện phổ biến một thời gian khá lâu trên những chiếc xe hạng sang, nhưng chúng được kỳ vọng sẽ ngày càng dễ tiếp cận hơn khi các nhà sản xuất nhận ra nhu cầu về tính năng cao cấp này. Máy mát-xa có thể giúp người lái cải thiện sức khỏe trên các chặng đường dài, giảm căng thẳng và nâng cao tâm trạng khi tham gia giao thông.
Một tính năng khác của ô tô thông minh tương lai là “đo lường và giám sát” chất lượng không khí bên ngoài và từ đó điều chỉnh chất lượng không khí bên trong xe. Ngoài ra, xe cũng có tính năng phân tích tình trạng ô nhiễm đường phố. Theo truyền thống, các chuyên gia giám sát chất lượng không khí ở các thành phố phải thông qua mạng lưới thiết bị giám sát cố định nằm thưa thớt. Tuy nhiên, một giải pháp thay thế sắp tới là các hãng sản xuất sẽ trang bị cho phương tiện các cảm biến thu thập dữ liệu theo thời gian thực để xác định tình trạng không khí và các điểm nóng ô nhiễm tại địa phương.
Mua bán xe trực tuyến
Các đại lý bán xe đã bị ảnh hưởng rất nhiều trong thời gian gần đây, khi đại dịch Covid-19 bùng phát trên khắp thế giới khiến nhiều nơi phải thực hiện giãn cách xã hội. Nhưng Covid-19 cũng được cho là chất xúc tác thúc đẩy người tiêu dùng chuyển sang phương thức mua hàng trực tuyến. Trước đại dịch, chưa đến 2% số lượng xe được mua trực tuyến. Năm 2020, theo thống kê thì có gần 30% doanh số bán ô tô mới tại Mỹ được hoàn tất trực tuyến.
Sự hài lòng của người mua xe trực tuyến đạt mức cao nhất mọi thời đại vào năm 2020, theo một khảo sát gần đây của Cox Automotive. Chọn mua hàng trực tuyến thay vì thông qua đại lý trực tiếp có nghĩa là bỏ qua được tình trạng bị nhân viên bán hàng thúc ép, đồng thời tránh được áp lực thương lượng, trả giá. Quá trình mua hàng càng hiệu quả thì mức độ hài lòng càng cao.
Do giao dịch trực tuyến, nhân viên bán hàng giờ đây có thể chuyển sang làm nhà tư vấn hoặc chuyên gia sản phẩm và các đại lý có thể phải dựa nhiều hơn vào các nền tảng kỹ thuật số. Theo đánh giá, thị trường mua bán xe trực tuyến toàn cầu dự kiến sẽ thu về 723 tỷ USD vào năm 2030, tỷ lệ tăng trưởng kép hằng năm là 12% từ nay đến lúc đó.
Thuê xe thay vì mua
Các dịch vụ thuê xe ngày nay thường cung cấp hợp đồng thuê với các điều khoản ngắn hơn, linh hoạt hơn. Họ cung cấp cho khách hàng khả năng tự lái những chiếc xe chất lượng cao, đắt tiền với mức giá hợp lý hơn so với việc phải đầu tư một khoản tiền lớn để sở hữu.
Các mô hình cho thuê xe ngày càng phổ biến và được người sử dụng lựa chọn ngày càng tăng, nhất là ở người dùng thế hệ trẻ – vốn là những người ít quan tâm đến quyền sở hữu hơn thế hệ cũ. Lý do mô hình cho thuê xe ngày càng phát triển rất đa dạng.
Trước hết là do người dùng ngày nay không muốn lo lắng về việc bảo trì. Sửa chữa ô tô là một vấn đề đau đầu đối với bất kỳ ai, nhưng đặc biệt đối với những người đang phải gánh nhiều khoản nợ vay. Với mô hình cho thuê xe bao gồm bảo dưỡng, khách hàng có thể lái xe ô tô mà không phải trả thêm các khoản chi phí phức tạp. Bên cạnh đó, thay vì phải đầu tư một số tiền lớn để mua một món tài sản đắt tiền như ô tô, có thể mất giá theo thời gian, thì giờ đây người dùng chỉ cần phải chi một khoản ít hơn để thuê xe, thậm chí có thể thay đổi nhiều kiểu xe để trải nghiệm nếu thích.
Cuộc đua chuyển đổi số
Những chiếc ô tô cao cấp ngày nay được xem là một trong những sản phẩm kỹ thuật số phức tạp nhất, đòi hỏi khoảng trên dưới 100 triệu dòng mã để hoạt động. Chủ sở hữu của xe Tesla thường nhận được thông báo yêu cầu nâng cấp hệ điều hành để giúp mở khóa các tính năng mới cho xe tự hành.
Hơn bao giờ hết, các nhà sản xuất ô tô sẽ là đội ngũ phải chuyển đổi số đầu tiên. Công nghệ đã trở thành một phần không thể thiếu đối với các phương tiện hiện đại. Một chuyên gia dự đoán, các hãng xe thậm chí có thể phải tạo ra phiên bản hệ điều hành của riêng họ dành riêng cho tính di động.
Các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, máy học, học sâu và thị giác máy tính thường được thấy trong các ứng dụng của ngành công nghiệp ô tô. Công nghệ này giúp gợi ý xe ô tô tự lái, quản lý đội xe, hỗ trợ người lái xe nâng cao độ an toàn và cải thiện các dịch vụ như kiểm tra xe hoặc bảo hiểm. Những công nghệ này cũng được thấy trong việc ứng dụng sản xuất ô tô, giúp tăng tốc độ sản xuất và giảm chi phí đáng kể cho quy trình sản xuất, lắp ráp.
Chính thức giảm 50% phí trước bạ với ô tô lắp ráp trong nước
Từ 1/12 năm nay đến 31/5 năm sau, lệ phí trước bạ nộp lần đầu với ô tô, rơ moóc hoặc sơmi rơ moóc được kéo bởi ô tô và các loại xe tương tự sản xuất, lắp ráp trong nước được giảm 50%.
Thừa uỷ quyền Thủ tướng, Phó thủ tướng Lê Minh Khái ngày 26/11/2021 đã ký Nghị định 103 quy định mức thu lệ phí trước bạ với ô tô sản xuất lắp ráp trong nước.
Theo đó, từ 1/12 năm nay đến 31/5 năm sau, lệ phí trước bạ nộp lần đầu với ô tô, rơ moóc hoặc sơmi rơ moóc được kéo bởi ô tô và các loại xe tương tự sản xuất, lắp ráp trong nước được giảm 50%. Sau thời gian này, mức thu lệ phí trước bạ tiếp tục trở về mức trước đây, theo quy định tại Nghị định số 20/2019/NĐ-CP của Chính phủ, tương đương 10% – 12% giá ô tô tùy theo địa phương.
Việc giảm 50% phí trước bạ với ô tô lắp ráp trong nước đã mở ra nhiều hy vọng đối với các hãng xe, vì là cơ hội để thúc đẩy doanh số thời gian tới, đồng thời cũng là tin vui đối với những người tiêu dùng đang có nhu cầu mua xe.
Đây là lần thứ hai trong 2 năm qua, lệ phí trước bạ với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước được giảm một nửa, trước những khó khăn, tác động của dịch Covid-19 đến doanh nghiệp sản xuất trong nước. Chính sách hỗ trợ lệ phí trước bạ đã mang đến thành công năm ngoái tại thị trường Việt Nam với doanh số nửa cuối năm tăng mạnh so với nửa đầu 2020, giúp lượng ô tô bán ra cả năm ngoái không thấp hơn quá nhiều so với năm 2019.
6 tháng đầu năm 2020 (khi chưa giảm 50% phí trước bạ), lượng xe sản xuất, lắp ráp trong nước đăng ký trước bạ lần đầu là hơn 102.900 xe, bình quân 17.600 xe/tháng. Nửa cuối năm ngoái, số xe đăng ký gấp đôi.
Hiện, lệ phí trước bạ xe con được tính theo tỷ lệ phần trăm từng loại xe và từng địa phương khi đăng ký. Chẳng hạn, mức phí trước bạ lần đầu với ô tô con tại Hà Nội, Quảng Ninh, Hải Phòng… là 12% giá trị xe; TP.HCM 10%, Hà Tĩnh 11%… Riêng xe bán tải, phí trước bạ bằng 60% mức thu phí lần đầu với xe con.
Từ lần nộp lệ phí trước bạ lần thứ hai, mức thu lệ phí trước bạ là 2% và áp dụng thống nhất trên toàn quốc.
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, 9 tháng qua, số lượng ô tô nhập khẩu vẫn tăng rất mạnh. Lũy kế trong 9 tháng, lượng xe nhập về Việt Nam vẫn tăng cao, đạt 114.377 chiếc, tăng 71,5% so cùng kỳ năm 2020. Riêng ô tô con, 9 chỗ trở xuống số lượng nhập hơn 78.000 chiếc, tăng 57,8%. Theo dự báo của các chuyên gia, lượng ô tô nhập khẩu sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới. Xe nhập khẩu vẫn chiếm vai trò quan trọng trong cơ cấu kinh doanh của các hãng xe.
Có khi nào bạn tự hỏi: mình nên làm gì lúc này ? đi đâu ? có nên đi làm lại hay tìm cái gì khác để làm ? có nên tiếp tục công việc chuyên môn hay bỏ hẳn và làm một công việc mới hoàn toàn ? thời gian này có nên startup hay chờ ? còn vài tháng nữa là qua năm mới rồi có nên kinh doanh hay chờ dịch ổn ổn chút rồi làm ? công việc mới đang suy nghĩ có phải là nghề nghiệp của mình 10 năm tới hay không ? …. ? … ? … ?
Mở đầu câu chuyện là cả tá câu hỏi , đi tìm câu trả lời thì chắc chỉ có một người giúp mình trả lời thôi , đó là bản thân mình chứ ai !
Vậy xâu chuỗi lại thì phải biết mình muốn gì và đi tìm cách giải quyết để đạt được mong muốn đó. Giờ thì dịch còn chưa ổn, cái cần nhất lúc này phải là giữ sức khoẻ phòng tránh mang dịch bệnh, cái thứ hai là giữ kế hoạch tài chính sao cho không bị mang nợ nần, cái thứ 3 là kiếm thêm thu nhập để đủ sống chứ đừng mong kiếm nhiều lúc này , nếu có trúng số thì tốt còn không thì đừng làm gì lớn lao cả coi chừng lao xuống (startdown) chứ không phải startup.
Mình viết cái story ngắn dòng suy nghĩ đang chạy lăn tăn rối nùi này ra đây để có gì sau này đọc lại , ghi lại một chặng đường rồi chục năm sau nhìn lại thấy cái thời đại dịch này nó hành người ta thế nào, muốn tiến không xong muốn lùi không được.
Ngồi giãn cách trên 2 mét , đeo khẩu trang , lúc nào cũng kẹp nách chai sát khuẩn – ảnh nguoidentubinhduong
Viết lách cũng hay, tự viết tự đọc , tự khen tự chê… Hãy sống cho mình và vì mình, kệ người ta nghĩ gì nói gì về bạn.
Stress, sự bực bội và suy nghĩ tiêu cực làm tổn hại đến trái tim, còn cảm giác thoải mái, tích cực làm giảm nguy cơ xảy ra các cơn đau tim và rối loạn nhịp tim. Tuy nhiên không phải bất cứ gánh nặng nào cũng gây nguy hiểm cho trái tim. Nguy cơ còn lệ thuộc vào thái độ, lối sống và gene của mỗi người.
Người Nhật thậm chí đã phát minh ra một từ riêng để chỉ hiện tượng này: đó là karoshi, khi áp lực công việc nặng nề khiến ai đó đến mức phải lìa đời. Khi người ta làm việc 80 giờ một tuần liên tục sẽ gây quá tải với trái tim, đặc biệt là khi công việc đó lặp đi lặp lại đến mức nhàm chán. Ở Nhật, 25% lao động lâm vào tình trạng này.
Ở Đức mỗi năm có khoảng 65.000 ca đột tử vì bệnh tim mạch. Nguyên nhân thường là rối loạn nhịp tim đột ngột hoặc một cơn đau tim. Đã có thời những nhà quản lý bị chết do đột quỵ được tôn vinh là chái chết “anh hùng” thể hiện tinh thần hết lòng vì nhiệm vụ. May mắn thay giờ đây đã có sự thay đổi về sự đánh giá đối với cái chết này.
Mạch máu bị tắc nghẽn vì cuộc sống căng thẳng
Mạch máu có thể bị tắc nghẽn khi căng thẳng. Điều may mắn là điều ngược lại có thể xảy ra: cuộc sống thanh thản, thoải mái và lạc quan có thể làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim. Thậm chí có thể làm cho các động mạch khỏe mạnh hơn.
Christoph Herrmann-Lingen, Giám đốc phòng khám Y học tâm lý và trị liệu tâm lý tại Đại học Goettingen đã chứng minh căng thẳng có thể tác động mạnh mẽ như thế nào đến tim. “Tôi rất phấn khích khi trình bầy bài giảng đẩu tiên của mình trước một cử tọa quan trọng, đây là một điển hình về stress”. Nhà nghiên cứu 63 tuổi cho biết, cách đây 17 năm khi trình bày bài giảng ông đã kết nối tim mình với thiết bị EKG và phát hiện ra ông phát hiện bị rối loạn nhịp tim. Điều chưa hề xẩy ra trước đó.
Hormone có thể kích thích tim quá mức
Khi căng thẳng hoặc phấn khích, não bộ sẽ làm cho cơ thể lâm vào tình trạng báo động. Nhịp tim cũng như huyết áp đều tăng lên, các chất dinh dưỡng dự trữ trong cơ thể được huy động. Trái tim đôi khi bị kích thích quá mức bởi các dây thần kinh và hormone và có thể lâm vào tình trạng lỡ nhịp.
Trong những tháng sau vụ tấn công vào Trung tâm Thương mại Thế giới, việc xem tin tức có thể gây ra chứng rối loạn nhịp tim ở một số người Mỹ mắc bệnh tim. Với những người phải chịu ảnh hưởng trực tiếp từ sự kiện này, những ký ức căng thẳng cũng có thể dẫn đến các bệnh tim khác và tăng huyết áp.
Theo Herrmann-Lingen, căng thẳng trở nên đặc biệt nguy hiểm nếu bạn không để cho tim được nghỉ ngơi lâu. Khi đó chỉ số huyết áp và nồng độ hormon vẫn ở mức cao nhất thúc đẩy quá trình vôi hóa mạch máu.
Nỗi cô đơn và sự tức giận thường xuyên làm tổn thương tim
Căng thẳng trong công việc có thể làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch tới 40%. Sự cô đơn làm tăng lên 50%, tức giận thường xuyên làm tăng 20%. Khảo sát ở Phần Lam cho thấy những người tâm trạng cực kỳ bi quan có nguy cơ mắc các vấn đề về tim cao gấp đôi so với những người đồng hương của họ, những người sống lạc quan, yêu đời.
Những cảm giác tiêu cực cũng gián tiếp làm cho nguy cơ bị bệnh tim mạch tăng lên vì chúng có thể “lôi kéo” con người sống kém lành mạnh. Ví dụ như càng dành nhiều thì giờ cho công việc thì càng có ít thì giờ để vào bếp nấu các món ăn có lợi cho sức khỏe cũng như ít chịu tập thể dục, thể thao.
Nguy cơ đau tim giảm bao nhiêu tùy thuộc vào khuynh hướng của từng cá nhân đối với các vấn đề về tim. Song chuyên gia khoa tâm lý học Đại học Cologne cho rằng, nếu có chỉ số mỡ máu cực kỳ bất lợi vì lý do di truyền, thì ngay cả việc thực hiện một lối sống thích hợp nhất cũng sẽ chẳng có ích gì nếu không có các liệu pháp y tế tối ưu.
Cảm xúc tích cực có thể làm cho khí huyết lưu thông?
Trung bình, nguy cơ đau tim của những người lạc quan thấp hơn khoảng 30%. Những người muốn sống một cuộc sống có ý nghĩa hoặc hạnh phúc có thể giảm nguy cơ tim mạch từ 12% đến 17%. Khoa học vẫn chưa tìm ra chính xác nguyên nhân gì mang lại điều này. Những người vui vẻ, thoải mái và lạc quan chắc chắn được hưởng lợi từ việc họ ít phải dằn vặt bởi những cảm xúc tiêu cực có hại. Tuy nhiên, người ta vẫn chưa chứng minh được rằng cảm giác tích cực có thể trực tiếp làm sạch động mạch vành, chuyên gia tâm lý Albus tại Đại học Cologne nhận xét.
Một vài năm trước các nhà khoa học tại đại học Cologne đã chỉ ra rằng những bệnh nhân tim chịu khó vận động nhiều hơn, ăn uống lành mạnh hơn và làm điều gì đó tốt cho tinh thần của họ thông qua các phương pháp thư giãn và trò chuyện không chỉ có mạch máu khỏe mạnh hơn so với những người cùng mắc bệnh, họ cũng ít bị các cơn đau tim hơn.
Sự hài lòng với cuộc sống sẽ tốt cho trái tim
Nếu chỉ đơn thuần có các hormon hạnh phúc không thôi thì chưa chắc có thể có một trái tim lành mạnh. Điều quan trọng là người ta phải biết tận hưởng cuộc sống của mình như thế nào. Hạnh phúc theo chủ nghĩa hưởng thụ là sự gia tăng nội tiết tố cá nhân trong một thời gian ngắn, chẳng hạn như trải nghiệm của người ta trong một bữa tiệc tùng , khi người ta được ăn uống xả láng. Eudaemonic có tác dụng lâu dài hơn, đó là cảm giác hài lòng, mãn nguyện với cuộc sống mà mình cho là có ý nghĩa. Nếu ai đó được tiệc tùng nhậu nhẹt xả láng triền miên thì điều này không chắc sẽ làm cho tim mạch được khỏe mạnh. Cảm giác lạc quan và tính cộng đồng là điều mà eudaemonic mang lại và điều này có tác dụng tăng cường sức khỏe cho tim.
Căng thẳng tích cực có thể tăng cường sức khỏe
Nhưng cũng có một vấn đề khá phức tạp khi thực tế cho thấy một số người thậm chí còn cảm thấy hạnh phúc, thỏa mãn hơn khi họ gặp phải căng thẳng. Ví dụ vận động viên nhảy dù hoặc bác sỹ trực cấp cứu, khi chuẩn bị nhẩy dù hoặc thực hiện cấp cứu người bệnh nhịp tim và huyết áp của họ tăng mạnh; sự gia tăng nhịp tim và huyết áp, nhất là khi tập thể thao đều không làm tổn thương tim mạch. Theo chuyên gia tâm lý, những căng thẳng dạng này ở một mức độ nhất định nó thậm chí có thể tăng cường sức khỏe.
Luôn cố gắng giảm bớt căng thẳng
Những người luôn đặt cho mình mục tiêu phải đạt được một kết quả hoàn hảo; phải làm hài lòng mọi người; hoặc nhất thiết mình phải hơn mọi người, tất cả các mong muốn đó đều là gánh nặng về thể chất và tinh thần cho bản thân mình.
Lời khuyên của các thầy thuốc: Nếu bạn không thể giải tỏa căng thẳng cho bản thân, ít nhất bạn nên học cách đối phó với nó một cách lành mạnh hơn, lời khuyên sức khỏe số hai: Luôn cố gắng giảm bớt căng thẳng. Tập thể dục, giao du với bạn bè hoặc phát triển các sở thích cá nhân đều có thể giúp người ta đối phó tốt hơn với sự căng thẳng. Và nếu tất cả những điều đó vẫn chưa đủ: thì đừng bỏ lỡ việc tìm kiếm sự giúp đỡ vào thời điểm thích hợp. Có thể là một bác sĩ, một nhà trị liệu tâm lý hoặc chỉ là một khóa đào tạo quản lý căng thẳng.
Các biện pháp phong tỏa do dịch đang làm trầm trọng hơn vấn đề về sức khỏe tâm thần của con người và phá vỡ sự cân bằng giữa công việc và gia đình, theo một nghiên cứu mới. Nghiên cứu do các nhà khoa học từ Đại Học McGill, Đại Học Montréal và Đại Học Québec thực hiện, được công bố trên tạp chí Preventive Medicine Report số ra ngày 10/11, là một trong những nghiên cứu đầu tiên ghi nhận các yếu tố gây căng thẳng về giới và xung đột giữa công việc và gia đình của người dân trong bối cảnh đại dịch.
Hình minh họa. Nguồn: Đại Học McGill
Nghiên cứu còn cho thấy rằng các biện pháp phòng dịch không đảm bảo sự bình đẳng về giới. Ví dụ, phụ nữ thường bị căng thẳng hơn do phải thích ứng với việc con cái phải học trực tuyến. Điều này còn liên quan đến các triệu chứng trầm cảm, không chỉ trực tiếp mà còn gián tiếp tác động tới gia đình thông qua công việc. Ngoài ra, phụ nữ còn lo lắng về dịch bệnh nhiều hơn nam giới. Theo các nhà nghiên cứu, sự khác biệt giữa phụ nữ và nam giới có thể liên quan đến thái độ của họ khi phải đối mặt với rủi ro và trách nhiệm chăm sóc gia đình do đại dịch.
“Có thể thấy rằng, nhiều nữ giới trong cuộc khảo sát của chúng tôi có quan hệ gần với người mắc Covid-19. Do vậy, gánh nặng tinh thần hoặc trách nhiệm chăm sóc bệnh nhân Covid có thể tác động bất lợi đến khả năng cân bằng giữa công việc và trách nhiệm gia đình của người phụ nữ”, tác giả nghiên cứu Jaunathan Bilodeau, Đại Học McGill cho biết. Trong khi đó, vấn đề của nam giới là họ không nhận được sự hỗ trợ nhiều về mặt tinh thần như phụ nữ. Nghiên cứu cũng chỉ ra việc nam giới thường gặp khó khăn hơn khi vấn đề gia đình và công việc bị can thiệp. Nguyên nhân nằm ở vai trò của nam giới trong công việc và gia đình được phân chia rõ ràng trước đại dịch, song ranh giới giữa hai vai trò này đã bị xóa bỏ khi chính phủ các nước thực hiện giãn cách xã hội.
Ngoài ra, giáo dục bậc cao còn bị ảnh hưởng nặng nề từ các lệnh giãn cách xã hội phòng dịch Covid-19. Các trường đại học và cao đẳng phải đóng cửa, buộc giảng viên và sinh viên phải giảng dạy và học tập tại nhà. “Vấn đề về sức khỏe tâm thần vốn gia tăng ở các sinh viên sau tốt nghiệp đại học và đại dịch có thể làm trầm trọng hơn vấn đề này và một vài vấn đề bất bình đẳng giới”, Bilodeau nhận định. Các nhà nghiên cứu cũng khuyến cáo chính phủ và các trường đại học nên xem xét một số nguyên nhân để đưa ra các giải pháp nhằm giảm thiểu nguy cơ mắc các triệu chứng trầm cảm và mất cân bằng về sức khỏe của người dân trong đại dịch.
Kinh doanh điện tử (E-business) và thương mại điện tử (E-commerce) là 2 lĩnh vực không giống nhau. Việc phân biệt giữa hai khái niệm này rất quan trọng. Nó sẽ giúp nhà quản trị phân định rõ mục tiêu và hướng tiếp cận trong thị trường kinh doanh.
Khái niệm về E-business
Kinh doanh điện tử (E-business) là thiết lập hệ thống hay ứng dụng thông tin để phục vụ và làm tăng tính hiệu quả kinh doanh. Tại thời điểm công nghệ 4.0, quá trình điện tử hóa này chủ yếu dựa vào trên công nghệ web. E-business bao phủ quá trình hoạt động trong doanh nghiệp, từ e-procurement, e-purchasing đến quản lý dây chuyền cung cấp nguyên vật liệu, xử lý đơn hàng, phục vụ khách hàng và giao dịch với đối tác qua các công cụ điện tử, chia sẻ dữ liệu giữa các bộ phận chức năng trong doanh nghiệp (Intrabusiness).
E-business đề cập đến sự phối hợp giữa doanh nghiệp, đối tác khách hàng và tổ chức hoạt động trong nội bộ doanh nghiệp. Có thể thấy rằng, e-business không chỉ dừng lại ở việc giao dịch cá nhân, mà còn ghi nhận các giao dịch điện tử trong một tổ chức.
Vậy E-commerce là gì?
Thương mại điện tử (E-commerce) là hình thức mua bán và trao đổi qua mạng lưới Internet. Chúng ta có thể sử dụng E-commerce để trao đổi hàng hóa, dịch vụ, thông tin. Nói cách khác, thương mại điện tử là việc sử dụng các phương tiện điện tử để triển khai thương mại. Hai yếu tố chính tạo nên E-commerce là Online Shopping (khảo hàng trực tuyến) và Online Purchasing (mua hàng trực tuyến).
E-commerce liên quan đến việc giao dịch tiền giữa khách hàng và các tổ chức trong quá trình mua và bán bằng Internet. Thương mại điện tử được phân chia thành nhiều loại như: B2B (Business to Business), B2C (Business to Consumer), C2C (Consumer to Consumer). Ngoài ra còn có G2C (Government to Citizen), G2B (Government to Business),…
Sự khác biệt về vai trò giữa E-business và E-commerce trong kinh doanh
E-business được hiểu rộng hơn E-commerce vì nó bao gồm các hoạt động kinh doanh đa dạng trên Internet. Trong đó, các hình thức thanh toán/giao dịch online được sử dụng làm nền tảng. Còn E-commerce được đánh giá là 1 phần của E-business. 2 khái niệm này tồn tại và bổ trợ lẫn nhau trong hoạt động kinh doanh. Dưới đây là một số khác biệt giữa 2 khái niệm mà nhà quản trị cần phân biệt:
E-commerce là hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa/dịch vụ thông qua thiết bị điện tử kết nối Internet. Trong khi đó, E-Business thể hiện vai trò của điện tử trong các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
E-commerce là 1 thành phần chính của E-business.
E-commerce bao gồm các giao dịch liên quan đến tiền. Còn E-business bao gồm các hoạt động tiền tệ và liên minh (giao dịch điện tử trong 1 tổ chức).
E-business hoạt động dựa trên hệ thống quản lý quan hệ khách hàng (CRM) và lập kế hoạch tài nguyên doanh nghiệp (ERP). Hoạt động của E-Business sẽ giúp nhà quản trị điều hành kinh doanh trên Internet. E-commerce hoạt động trên 1 trang thiết kế web thương mại điện tử riêng biệt. Trang web này có nhiệm vụ đại điện cho doanh nghiệp.
E-commerce kết nối với khách hàng thông qua Internet. E-business sử dụng các công cụ điện tử kết nối với chức năng doanh nghiệp như Intranet, Internet và Extranet.
Kết luận
E-commerce và E-business là các quá trình tồn tại song song, hỗ trợ lẫn nhau để cùng phát triển. Thương mại điện tử đang trở thành yếu tố quan trọng trong hoạt động kinh doanh. Tuy vậy, chính nó cũng sẽ cần các hoạt động cụ thể để điều hành việc kinh doanh hiệu quả.
Kinh doanh điện tử, hay còn gọi là “eBusiness” hoặc “e-business” (viết tắt từ chữ Electronic business), hay Kinh doanh trên Internet, có thể được định nghĩa như là một ứng dụng thông tin và công nghệ liên lạc (ITC) trong sự hỗ trợ của tất cả các hoạt động kinh doanh.
Thương mại hình thành sự trao đổi sản phẩm và các dịch vụ giữa các doanh nghiệp, nhóm và cá nhân và có thể được hình dung như là một trong những hoạt động quan trọng trong bất cứ doanh nghiệp nào. Thương mại điện tử tập trung vào việc sử dụng ITC để mở các hoạt động bên ngoài và mối quan hệ của thương mại với các cá nhân, nhóm và các doanh nghiệp khác.[1]
Các phương thức kinh doanh điện tử cho phép các công ty liên kết các hệ thống xử lý dữ liệu bên trong và bên ngoài một cách hiệu quả và mềm dẻo, để hoạt động gần gũi hơn với nhà cung cấp và đối tác, và để làm thỏa mãn hơn nhu cầu và mong đợi của khách hàng công ty.
Trong thực tế, kinh doanh điện tử rộng lớn hơn thương mại điện tử. Trong khi kinh doanh điện tử ám chỉ đến việc tập trung các chiến lược với sự nhấn mạnh các chức năng xảy ra trong việc dùng các khả năng điện tử, thương mại điện tử là một tập con (phần) của toàn bộ tổng thể chiến lược kinh doanh điện tử. Thương mại điện tử tìm kiếm các dòng lợi nhuận thông qua World Wide Web hay Internet để xây dựng và nâng cao các mối quan hệ với khách hàng và đối tác và để phát triển tính hiệu quả của việc sử dụng các chiến lược Empty Vessel. Thông thường, thương mại điện tử liên quan đến các hệ thống ứng dụng quản lý tri thức.
Kinh doanh điện tử liên quan đến các quá trình doanh nghiệp trong toàn bộ chuỗi dây chuyền giá trị: mua bán điện tử, quản lý dây chuyền cung ứng, quá trình đặt hàng điện tử, quản lý dịch vụ khách hàng, và cộng tác với đối tác thương mại. Các chuẩn kỹ thuật áp dụng cho kinh doanh điện tử tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi dữ liệu giữa các công ty. Các giải pháp phần mềm kinh doanh điện tử cho phép tích hợp các quy trình kinh doanh liên hoàn nội bộ. Kinh doanh điện tử có thể được tiến hành bằng cách dùng World Wide Web, Internet, mạng nội bộ, extranet và một số cách kết hợp các hình thức này.
Về cơ bản, thương mại điện tử (EC) là quá trình mua bán, chuyển nhượng, trao đổi hàng hóa, dịch vụ và/hoặc thông tin thông qua mạng máy tính, bao gồm Internet. Thương mại điện tử cũng có thể có lợi ích từ nhiều khía cạnh bao gồm quá trình kinh doanh, dịch vụ, học tập, cộng tác và cộng đồng. Thương mại điện tử hay bị nhầm lẫn với kinh doanh điện tử (e-business).
Khi các tổ chức tham gia mạng Internet, các công ty phải quyết định mô hình kinh doanh điện tử nào phù hợp với mục đích của mình.[4] Một mô hình kinh doanh được định nghĩa như sản phẩm của tổ chức, dịch vụ (kinh tế) và các luồng thông tin, và nguồn lợi nhuận và các lợi ích cho nhà cung cấp và người tiêu dùng. Khái niệm của mô hình kinh doanh điện tử giống như vậy như sử dụng trực tuyến. Danh sách sau là các mô hình kinh doanh điện tử hiện tại được thông qua:
Các hệ thống kinh doanh điện tử có nhiều mối lo ngại về bảo mật hơn các hệ thống kinh doanh truyền thống, vì vậy các hệ thống này cần được bảo vệ đầy đủ trước các nguy cơ bị tấn công. Có một lượng lớn khách hàng truy cập hệ thống kinh doanh điện tử hơn hệ thống thương mại truyền thống. Người tiêu dùng, nhà cung cấp, và nhiều người khác sử dụng bất kỳ hệ thống kinh doanh điện tử một cách thường xuyên và mong đợi thông tin quan trọng sẽ được bảo mật. Các hacker là một trong những mối lo về bảo mật của kinh doanh điện tử. Các vấn đề liên quan đến bảo mật nói chung trong kinh doanh điện tử bao gồm lưu trữ thông tin riêng và quan trọng của doanh nghiệp và khách hàng, dữ liệu chứng thực, toàn vẹn dữ liệu. Một số phương pháp bảo mật bao gồm: bảo mật vật lý, lưu trữ dữ liệu, truyền dữ liệu, phần mềm diệt virus, tường lửa và một vài loại mã hóa thông tin.[5][6]
Các cách bảo mật trong kinh doanh điện tử
Tính riêng tư và bảo mật
Thẻ Visa với số PIN giao dịch là “123”. Số PIN cần phải được người dùng bảo mật cẩn thận và không được cho ai biết để đảm bảo giao dịch điện tử an toàn.
Tính riêng tư và bảo mật là phương cách mà các doanh nghiệp chuyển giao thông tin cá nhân cho các doanh nghiệp, cá nhân khác.[7] Với bất kỳ doanh nghiệp nào, những thông tin riêng tư phải được đảm bảo lưu giữ an toàn và chỉ có thể truy cập bởi người có thẩm quyền. Tuy nhiên, điều này đặc biệt trở nên khó khăn khi giao dịch với doanh nghiệp điện tử. Bảo mật thông tin như vậy có nghĩa là bảo vệ an toàn bất kỳ hồ sơ điện tử và các tập tin tránh khỏi các truy cập trái phép, cũng như đảm bảo an toàn trong việc truyền tải và lưu trữ dữ liệu thông tin. Các công cụ như là mã hóa và tường lửa có thể giúp đáp ứng yêu cầu này trong kinh doanh điện tử.[6]
Tính xác thực
Giao dịch điện tử đặt ra những thách thức lớn cho việc thiết lập tính xác thực, bởi vì những thông tin điện tử có thể dễ dàng thay đổi và sao chép. Trong một giao dịch kinh doanh điện tử, cả hai bên đều muốn có sự đảm bảo rằng bên kia chính là những người mà họ muốn gặp (hoặc là đúng với danh xưng bên kia tự nhận), đặc biệt là khi một khách hàng đặt một đơn đặt hàng và sau đó thanh toán qua phương cách điện tử. Một cách phổ biến để đảm bảo điều này là giới hạn sự truy cập vào một mạng lưới hay khu vực tin cậy bằng cách sử dụng công nghệ mạng riêng ảo (VPN). Sự thiết lập tính xác thực này sẽ càng an toàn hơn, khi sử dụng một kết hợp những kỹ thuật, như là những kỹ thuật liên kết với việc kiểm tra “một cái gì đó mà bạn biết” (nghĩa là mật khẩu hoặc số PIN), “cái gì đó bạn có” (tức là thẻ tín dụng), hoặc “”một cái gì chứng minh bạn” (tức là chữ ký kỹ thuật số hoặc các phương pháp nhận dạng giọng nói). Tuy nhiên, trong kinh doanh điện tử, “một cái gì chứng minh bạn” cũng có thể kiểm tra và xác nhận mạnh mẽ qua việc kiểm tra “một cái gì đó bạn có” của người mua (tức là thẻ tín dụng) và “một cái gì đó mà bạn biết” (tức là số thẻ).[6]
Tính toàn vẹn dữ liệu
Tính toàn vẹn dữ liệu dùng để trả lời câu hỏi “Thông tin có thể bị thay đổi hay mất đi hay không?” Điều này dẫn đến việc phải bảo đảm thông nhận được giống hệt thông tin đã gửi. Một doanh nghiệp cần phải tự tin rằng dữ liệu không thay đổi trong quá trình chuyển đi, cho dù cố ý hoặc do tai nạn. Để giúp tính toàn vẹn dữ liệu đảm bảo, tường lửa bảo vệ dữ liệu được lưu trữ nhằm ngăn cản sự truy cập trái phép, trong khi chỉ đơn giản là sao lưu dữ liệu và cho phép phục hồi dữ liệu khi cần thiết hoặc khi các thiết bị hư hỏng.[6]
Tính không phủ nhận
Điều này liên quan đến sự tồn tại bằng chứng trong một giao dịch. Một doanh nghiệp phải nhận được bảo đảm là người nhận hay người mua không thể chối hoặc phủ nhận là một giao dịch đã được thực hiện, điều này có nghĩa là phải có các bằng chứng đầy đủ để chứng minh giao dịch đã hoàn chỉnh. Một cách để giải quyết vấn đề không thể phủ nhận (chối) này là chữ ký điện tử.[6] Một giao dịch với chữ ký điện tử của người nhận, có thể coi như một món hàng gửi bảo đảm, chắc chắn tin nhắn hoặc văn bản, tài liệu đã đến tay và được ký nhận bởi một ai đó, và từ khi một chữ ký điện tử chỉ được tạo ra bởi một cá nhân nhất định, cho nên người đó sẽ không thể phủ nhận rằng họ đã ký và nhận hàng.[8]
Khi một tài nguyên điện tử và thông tin bị giới hạn chỉ dành cho một số cá nhân được ủy quyền, một doanh nghiệp và khách hàng của mình có thể phải đảm bảo rằng không ai khác có thể truy cập hệ thống hay thông tin. Có nhiều kỹ thuật liên quan dến việc đảm bảo này bao gồm: tường lửa, truy cập đặc quyền, nhận dạng người dùng và các kỹ thuật chứng thực (như mật khẩu và chứng chỉ kỹ thuật số), Mạng riêng ảo (VPN) và nhiều kỹ thuật khác.[6]
Tính sẵn sàng
Điều này liên quan đến việc luôn sẵn sàng cung cấp thông tin thích hợp cho khách hàng khi họ cần. Các thông điệp cần được chuyển một cách xác thực và kịp thời, và thông tin cần được lưu trữ và có thể truy cập khi cần thiết. Bởi vì tính sẵn sàng của dịch vụ là quan trọng với các website kinh doanh điện tử, các biện pháp phải được tiến hành để ngăn chặn sự gián đoạn dịch vụ, chẳng hạn như khi bị cúp điện và hư hỏng thiết bị vật lý. Ví dụ, các biện pháp để giải quyết vấn đề này bao gồm sao lưu dữ liệu, hệ thống phòng cháy, hệ thống nguồn cung cấp điện không bị gián đoạn (UPS), bảo vệ chống virus, cũng như đảm bảo rằng có đủ năng lực để xử lý các yêu cầu đặt ra khi mạng lưới bị quá tải [6]
Các biện pháp an ninh phổ biến cho hệ thống Kinh doanh điện tử
Rất nhiều hình thức khác nhau để bảo vệ an toàn cho các doanh nghiệp điện tử. Một số hướng dẫn an toàn nói chung bao gồm cả các khu vực bảo mật (thiết bị) vật lý, lưu trữ dữ liệu, truyền dữ liệu, phát triển ứng dụng, và quản trị hệ thống.
An toàn mang tính vật lý
Mặc dù kinh doanh điện tử được thực hiện trực tuyến, nhưng vẫn có một số biện pháp an ninh mang tính vật lý mà có thể bảo đảm an toàn cho tổng thể. Các khu vực đặt máy chủ và máy tính cá nhân trong công ty phải được bảo vệ và giới hạn tiếp cận với nhân viên và các đối tượng không có phận sự.
Ví dụ, phòng máy chủ chỉ dành cho các cá nhân có thẩm quyền được phép ra vào, và chắc chắn rằng các phần xung quanh phòng (trần, cửa sổ, ống dẫn khí, sàn nhà..) đảm bảo không ai có thể dễ dàng xâm nhập được.[5] Tốt nhất là các thiết bị quan trọng nên giữ trong phòng kín (không có cửa sổ) và có điều hòa không khí.[9]
Bảo vệ chống lại các tai nạn của thiên nhiên cũng không kém phần quan trọng trong việc bảo mật vật lý cũng như bảo vệ chống lại người sử dụng trái phép. Ví dụ phòng phải chống được lũ lụt bằng cách đặt các thiết bị lên trên cao so với mặt sàn. Hơn nữa, trong phòng cần phải có thiết bị phòng cháy chữa cháy. Các tổ chức, công ty, doanh nghiệp cần phải có một kế hoạch sẵn sàng chữa cháy, trong trường hợp việc này xảy ra.[5]
Ngoài việc giữ cho các máy chủ và máy tính an toàn, việc an ninh vật lý của các thông tin nhạy cảm cũng quan trọng. Điều này bao gồm các thông tin khách hàng như: số thẻ tín dụng, chi phiếu, số điện thoại, các thông tin riêng tư của tổ chức, doanh nghiệp nào đó và nhiều thông tin quan trọng khác. Một biện pháp an ninh khác là lưu giữ bản sao lưu vật lý hay điện tử của các dữ liệu trong ngăn kéo hoặc tủ khóa kỹ. Cửa ra vào và cửa sổ dẫn đến khu vực này phải nên khóa an toàn. Nhân viên nào cần sử dụng thông tin này như là một phần công việc, sẽ được cấp mật mã khóa.[5]
Thông tin quan trọng có thể được giữ an toàn bằng cách sao lưu dữ liệu của các tập tin và cập nhật thường xuyên. Cách tốt nhất là giữ các bản sao lưu ở một vị trí an toàn riêng biệt khác để đề phòng trường hợp xảy ra thảm họa tự nhiên hoặc vi phạm an ninh tại trụ sở chính.[5]
“Một trang web dự phòng” (Failover) nên được xây dựng trong trường hợp có một vấn đề với trang web chính. Trang web này nên xây dựng có kiến trúc giống hệ thống trang chính về phần cứng, phần mềm, và các tính năng bảo mật. Khu vực dự phòng được sử dụng để thay thế khu vực chính trong trường hợp hỏa hoạn hoặc thiên tai. Việc kiểm tra “trang web hay khu vực dự phòng” cũng rất quan trọng để đảm bảo sự hoạt động hữu hiệu khi có nhu cầu.[9]
Hệ thống an ninh hiện đại, như tại trụ sở chính của công ty Tidepoint, có thể bao gồm kiểm soát ra vào, hệ thống báo động, và truyền hình mạch kín (closed-circuit television). Một dạng kiểm soát ra vào đó là hệ thống nhận dạng khuôn mặt (hoặc tính năng khác như vân tay, bàn tay,…). Điều này cho phép đúng nhân viên của công ty được phép vào, và mang tính thuận tiện cho nhân viên khi không cần mang theo chìa khóa hoặc thẻ nhận dạng. Hệ thống máy quay phim (camera) phải nên được đặt khắp tòa nhà và tất cả các lối ra vào. Hệ thống báo động cũng được xem là một biện pháp bảo vệ chống trộm cắp.[10]
Lưu trữ dữ liệu là một khía cạnh rất quan trọng trong tất cả doanh nghiệp, đặc biệt là với kinh doanh điện tử, nơi chứa nhiều dữ liệu được lưu trữ theo phương thức điện tử. Dữ liệu được bảo mật không nên lưu trữ tại máy chủ kinh doanh điện tử mà phải chuyển đến một máy tính vật lý khác. Nếu có thể, máy tính không được kết nối trực tiếp với Internet và cũng cần lưu trữ tại ví trí an toàn. Thông tin lưu trữ phải có định dạng mã hóa.[5]
Nếu có thể thì bất kỳ thông tin mang tính “nhạy cảm” không nên lưu trữ. Nếu bắt buộc phải làm vậy, dữ liệu chỉ nên lưu tại một vài máy tính mà ít người truy cập. Phải có sự đo lường các biện pháp an ninh để bảo vệ thông tin (như khóa riêng). Thêm nữa, thông tin chỉ nên lưu trữ trong khoảng thời gian ngắn, nếu không cần thông tin đó nữa thì phải xóa ngay để tránh rơi vào tay kẻ xấu. Tương tự, việc lưu trữ phòng hờ và sao lưu dữ liệu phải giữ cẩn thận với các biện pháp an ninh. Nếu không còn dùng các bản backup nữa thì cần phải xóa ngay.[5]
Trao đổi dữ liệu và phát triển ứng dụng
Tất cả thông tin nhạy cảm được truyền tải cần phải mã hóa. Các doanh nghiệp có thể từ chối khách hàng không chấp nhận mức mã hóa này. Các thông tin quan trọng và nhạy cảm không nên gửi qua e-mail. Nếu thật sự muốn gửi thì nên mã hóa.[5]
Việc chuyển và hiển thị thông tin bảo mật nên hạn chế mức có thể.[5] Ví dụ, thẻ thông tin thẻ tín dụng của người sử dụng chỉ nên hiện thị vài số đầu tiên như: 3456xxxxxxxxxx để bảo mật thông tin khách hàng và giúp họ biết được thông tin thẻ của mình.
Mã nguồn phải giữ ở nơi bí mật và không nên cho bất kỳ ai xem.[5] Các ứng dụng và thay đổi phải được thử nghiệm trước khi đưa lên mạng Internet để tương thích và tin cậy.[5]
Quản trị hệ thống
Bảo mật trên các hệ điều hành mặc định nên được chú ý ngay lập tức. Các bản vá lỗi và nâng cấp phần mềm cần được lưu trữ trong nhật ký. Tất cả các thay đổi cấu hình cần được lưu trữ lại trong nhật ký và cập nhật kịp thời.[5]
Người quản trị hệ thống phải theo dõi các hoạt động đáng ngờ bên trong công việc kinh doanh bằng cách kiểm tra thông tin tập tin nhật ký và nghiên cứu các lỗi đăng nhập không thành công. Họ cũng có thể kiểm toán các hệ thống kinh doanh điện tử để tìm tất cả các lỗ hổng trong các biện pháp an ninh.[5]
Điều quan trọng là lập kế hoạch đảm bảo an ninh không những tại chỗ mà còn thử nghiệm các biện pháp bảo mật để đảm bảo rằng chúng thực sự hoạt động hiệu quả.[9] Với việc sử dụng các kỹ thuật xã hội, những người không liên quan không thể có được thông tin bí mật. Đội ngũ nhân viên phải được đào tạo về nhận thức kỹ thuật xã hội và cách để đối phó với thông tin nhạy cảm.[5]
Kinh doanh điện tử có thể dùng mật khẩu để bảo mật việc đăng nhập vào tài khoản, truy cập thông tin bảo mật của nhân viên và khách hàng. Để thiết lập mật khẩu có độ mạnh cao, mật khẩu phải chứa ký tự, số và ít nhất có chiều dài là 7 đến 8 ký tự. Mật khẩu không nên chứa thông tin cá nhân (ví dụ như tên, ngày sinh). Mật khẩu nên được thay đổi khác nhau thường xuyên. Chỉ có khách hàng mới biết mật khẩu và không lưu trữ mật khẩu lung tung. Người dùng nếu đăng nhập quá số lần cho phép thì tài khoản sẽ bị tự động khóa để tránh trường hợp hacker dùng phần mềm dò tìm mật khẩu.[5][9]
Các giải pháp bảo mật
Khi nói tới các giải pháp bảo mật, trong kinh doanh điện tử, có một số mục đích để thực hiện như tính toàn vẹn dữ liệu, chứng thực tốt và sự riêng tư.
Tính truy cập và toàn vẹn dữ liệu
Có một vài phương thức để ngăn việc truy cập dữ liệu được lưu trữ trực tuyến. Một cách là dùng phần mềm diệt virus. Đây là cách mà hầu hết mọi người dùng để bảo vệ dữ liệu bất kể loại dữ liệu gì. Kinh doanh điện tử nên áp dụng điều này để chắc rằng thông tin gửi đi và nhận về trong hệ thống là an toàn.[6]
Một cách thứ hai là bảo vệ dữ liệu dùng tường lửa và mạng bảo vệ. Tường lửa dùng để ngăn các truy cập trái phép vào mạng. Tường lửa cũng có khả năng ghi lại nhật ký các thông tin đăng nhập vào mạng và đưa ra cảnh báo. Doanh nghiệp dùng mạng wifi cần phải có nhiều cách bảo vệ khác nhau vì mạng wifi dễ bị truy cập trái phép.[6]
Một các khác là dùng hệ thống dò tìm xâm nhập. Hệ thống cảnh báo nếu phát hiện sự xâm nhập. Công ty có thể đặt “bẫy” hoặc “các điểm nóng” (hot spot) để đánh lừa và có thể biết ai đang cố gắng xâm nhập vào khu vực.[6]
Mã hóa, hay thực ra là một phần của mật mã, liên quan đến việc chuyển đổi văn bản hoặc tin nhắn thành một loại mã mà không thể đọc được. Những thông điệp này được giải mã để có thể hiểu hoặc sử dụng cho ai đó. Có một khóa để nhận dạng dữ liệu cho cá nhân hay công ty cụ thể nào đó. Với mã hóa khóa công cộng (chung), có hai khóa được dùng. Một là khóa chung, một là khóa riêng. Khóa chung được dùng cho quá trình mã hóa, khóa riêng dùng cho giải mã. Mức độ mã hóa thực tế có thể được điều chỉnh và cần phải dựa trên các thông tin. Khóa có thể là một chuỗi các ký tự đơn giản ngẫu nhiên hay một sự kết hợp phức tạp các chữ cái. Điều này là tương đối dễ thực hiện vì có phần mềm mà công ty có thể mua. Một công ty cần phải chắc chắn rằng khóa của họ đã được đăng ký với một chứng chỉ cho phép.[6]
Chứng chỉ điện tử
Điểm mấu chốt của chứng chỉ điện tử là việc nhận dạng người chủ sở hữu của một văn bản, tài liệu. Các công ty dùng các chứng chỉ này theo nhiều cách khác nhau. Chứng chỉ điện tử có thể được dùng để thay thế tên đăng nhập và mật khẩu. Mỗi nhân viên có thể được truy cập các tài liệu khi cần thiết cho dù đang ở bất cứ đâu. Chứng chỉ điện tử được mã hóa và chứa một số thông tin phức tạp hơn mã hóa thông thường. Các chứng chỉ này dùng thông tin quan trọng trong mã nguồn để chắc chắn việc chứng thực tài liệu có tính tin cậy cũng như tính toàn vẹn dữ liệu được mã hóa.[6]
Chứng chỉ điện tử không được dùng phổ biến vì đôi khi các chứng chỉ này gây bối rối cho người sử dụng. Các chứng chỉ có thể rắc rối khi dùng các trình duyệt khác nhau, điều đó có nghĩa chúng cần dùng các chứng chỉ khác nhau. Quá trình được tương thích để dễ sử dụng các chứng chỉ này hơn.[6]
Chữ ký điện tử
Cách cuối cùng trong việc bảo mật thông tintrực tuyến có thể là dùng chữ ký điện tử. Nếu một văn bản có chữ ký điện tử thì không ai có thể chỉnh sửa thông tin mà không bị phát hiện. Theo cách này, nếu thay đổi nội dung, nó có thể điều chỉnh cho độ tin cậy sau sự thật. Một tin nhắn tóm tắt được dùng cho một tài liệu với một giá trị duy nhất. Giá trị sau đó được mã hóa với khóa riêng của người gửi.[6]
Metaverse vừa là giấc mơ về tương lai của Internet, vừa là một cách súc tích để tóm gọn các xu hướng công nghệ số hiện nay. Mark Zuckerberg không phải là người đầu tiên mơ về điều đó, nhưng ông chủ Facebook – giờ là Meta – đang đến gần với nó hơn bao giờ hết.
Ảnh: chiefit.me
Metaverse khó cắt nghĩa hơn những thuật ngữ công nghệ khác, đơn giản vì nó là rất nhiều thứ nhưng đồng thời cũng không là gì cụ thể. Chưa có một định nghĩa được chấp nhận rộng rãi nào dành cho metaverse, ngoại trừ việc nó là thứ kế thừa và được kỳ vọng đưa Internet lên một tầm cao mới.
Giới công nghệ Thung lũng Silicon thường trích dẫn nhà đầu tư mạo hiểm Matthew Ball, tác giả của nhiều bài viết về metaverse trên blog cá nhân: “Metaverse là một mạng lưới rộng lớn các thế giới và mô phỏng 3D được kết xuất theo thời gian thực, liền mạch… và có thể được trải nghiệm đồng thời bởi một số lượng người dùng không giới hạn, trong đó mỗi người có một cảm nhận riêng về sự hiện diện của mình”.
Facebook mang đến một định nghĩa đơn giản hơn: “Metaverse là một tập hợp các không gian ảo, nơi bạn có thể sáng tạo và khám phá cùng với những người không ở trong cùng một không gian thực với bạn”. Hãy hình dung một Internet mà mọi người ở trong nó thay vì nhìn qua màn hình điện thoại, máy tính.
Ý tưởng không xa lạ
Ý tưởng về metaverse không mới: nó được đặt tên lần đầu bởi nhà văn người Mỹ Neal Stephenson trong cuốn tiểu thuyết Snow Cash (1992), trong đó các nhân vật sử dụng hình ảnh thế thân để tương tác trong một thế giới ảo 3D. Khái niệm này tiếp tục được mở rộng trong tiểu thuyết Ready Player One(2011) của nhà văn Ernest Cline với Oasis – một thế giới ảo toàn diện tồn tại song song với thế giới thực mà ta sống. Trong các tác phẩm hư cấu này, metaverse được miêu tả như một chân trời mới nơi các chuẩn mực xã hội và hệ giá trị có thể được viết lại, và cũng là nơi các nhân vật tìm đến để lánh khỏi thực tại xám xịt.
Về phần mình, Facebook với dự án Horizon đang nuôi mộng biến mạng xã hội này thành một “công ty metaverse” trong vòng 5 năm tới với mục tiêu xây dựng “một mạng Internet có hình hài”. “Trong tương lai, thay vì chỉ trao đổi công việc qua một cuộc điện thoại, bạn có thể ngồi trên ghế của tôi hoặc tôi sẽ ngồi trên ghế của bạn thông qua hình ảnh hologram 3 chiều và chúng ta sẽ thật sự cảm thấy như đang ở cùng một nơi, ngay cả khi cách xa nhau hàng trăm dặm” – CEO Meta Mark Zuckerberg chia sẻ ngày 29-10.
Dù Facebook là công ty Big Tech đầu tiên công khai đầu tư vào vũ trụ metaverse, ý tưởng của Zuckerberg thật ra đã có người làm từ 18 năm trước. Thế hệ 7X, 8X đam mê công nghệ có lẽ còn nhớ Second Life, một thế giới ảo nơi người dùng có thể khởi tạo nhân vật và thông qua nó chu du đến các thế giới và vùng đất khác nhau, nhập vai, làm việc, tạo ra của cải và giao lưu với các cư dân khác. Nền tảng còn cho phép người dùng sử dụng ngôn ngữ lập trình để thiết kế các vùng đất của riêng mình.
“Second Life thực sự là một thế giới thứ 2, nơi bạn có thể là chính mình hoặc một phiên bản hoàn toàn khác của bản thân… Nó có khá nhiều thứ mà thế giới thực có: một nơi để sống, một công việc; bạn có thể đi học các khóa học ảo do người thật đứng lớp như học ngoại ngữ, lập trình, yoga, nấu ăn hoặc thậm chí tạo các khóa học của riêng mình để dạy mọi người” – blogger Mili Ponce viết trên trang Social Songbird.
Ra đời từ năm 2003, Second Life được giới phân tích khi đó thừa nhận thế giới chưa sẵn sàng để đón nhận nó. Đồ họa quá cao so với tốc độ Internet tại thời điểm đó là một hạn chế lớn, và ngay cả đặt trong bối cảnh ngày nay thì một số người dùng có băng thông hạn chế vẫn sẽ thấy việc tải thế giới ảo này là một trải nghiệm không mấy vui vẻ.
Một giáo sư đại học đang ôn bài cho các sinh viên trong Second Life.
… đến Roblox và GTA
Trong một phiên xét xử vụ Epic Games kiện Apple năm 2020 liên quan đến cách hành xử của công ty này với các ứng dụng trên kho App Store, một đại diện Apple đã đưa ra định nghĩa về trò chơi như sau: trò chơi phải có điểm bắt đầu, điểm kết thúc và các thử thách (dành cho người chơi). Điều đó dường như không đúng với Roblox – một nền tảng giải trí được miêu tả là mang đến “các trải nghiệm”.
Ra mắt từ năm 2006, nền tảng này hiện là nơi tập trung hàng triệu “trải nghiệm” khác nhau do người dùng tạo nên, đa số mang cấu trúc của một trò chơi nhưng số khác là các hoạt động trong đời sống như nghe hòa nhạc, mua sắm và dự lễ trao giải ảo. Không có khái niệm thắng/thua trong Roblox, mà điểm cuốn hút của nền tảng này là nó cung cấp một nơi để rong chơi cùng bạn bè và cùng nhau tham gia các trải nghiệm. Nền tảng này hiện cực kỳ phổ biến trong giới trẻ Mỹ: tài liệu được công ty công bố trước phiên phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng cho thấy hơn một nửa trẻ em Mỹ dưới 16 tuổi có tham gia Roblox tính đến năm 2020, theo trang The Verge.
Nhu cầu giải trí và kết nối ảo trong thời gian đại dịch cũng mang lại một lượng lớn người chơi mới, đặc biệt là với những bản cập nhật bổ sung gần đây của Roblox như thêm không gian dành riêng cho tổ chức tiệc sinh nhật ảo. Tại đây, người tổ chức có thể tụ tập bạn bè để cùng đu đưa theo âm nhạc trong không gian do mình tự thiết kế; hoặc cùng nhau đi từ “thế giới” này sang “thế giới” khác trong game để tham gia vào các trải nghiệm khó có thể có được ngoài đời, nhất là trong tình hình dịch bệnh.
Việc thiết kế các trải nghiệm cũng không bị bó buộc vào một khuôn khổ nào: người dùng có thể làm game nhập vai, bắn súng hoặc thậm chí sản xuất cả một sô ca nhạc trực tuyến như rapper Lil Nas X mới đây đã làm. Trong màn trình diễn kéo dài gần 10 phút, rapper người Mỹ đã đưa khán giả đi từ sân khấu ảo này đến sân khấu ảo khác trong không gian đậm chất điện tử, thu hút 33 triệu lượt xem trực tuyến.
Rapper người Mỹ Lil Nas X biểu diễn trong thế giới ảo của Roblox. Ảnh chụp màn hình
GTA V Online, ra mắt từ năm 2013, cũng là một tựa game nổi tiếng với cơ chế thế giới mở tiệm cận metaverse. Mới đây, streamer Độ Mixi đã có buổi sinh nhật online đáng nhớ cùng fan trong tựa game này khi bị cư dân trong thành phố ảo “bắt cóc” và đưa đến một nơi bí mật để tổ chức tiệc sinh nhật với màn biểu diễn của nhiều rapper khách mời cùng pháo hoa lộng lẫy. Trong tình hình dịch bệnh, thật khó để tưởng tượng một sự kiện 200.000 người tham dự cùng lúc lại có thể được tổ chức ngay trong thế giới ảo một cách an toàn 100% mà vẫn gần như trọn vẹn cảm xúc.
Ngày 29-10, CEO Mark tuyên bố ra mắt Meta – một “công ty công nghệ xã hội”, sở hữu và quản lý các ứng dụng độc lập Facebook, Messenger, WhatsApp, Instagram và Oculus. Trọng tâm phát triển của Meta là cho ra đời metaverse, giúp mọi người kết nối, tìm cộng đồng và phát triển kinh doanh. Zuckerberg kỳ vọng trong vòng một thập niên metaverse sẽ tiếp cận 1 tỉ người, xây dựng được cộng đồng thương mại điện tử trị giá hàng trăm tỉ USD và hỗ trợ việc làm cho hàng triệu nhà sáng tạo nội dung.
Tiệm cận metaverse từng ngày
Theo Matthew Ball, metaverse không phải là một thế giới hay không gian ảo “đùng một cái” xuất hiện hay do một công ty nào dựng nên, mà là “thứ kế thừa” dần dần của Internet. “Sẽ không có ranh giới rõ ràng giữa “trước metaverse” và “sau metaverse”. Thay vào đó, nó sẽ dần xuất hiện theo thời gian khi các sản phẩm, dịch vụ và khả năng khác nhau tích hợp và kết hợp lại với nhau” – ông viết.
Các tựa game đình đám như Minecraft, Fortnite và Animal Crossing: New Horizons mà trong đó người chơi có thể tự do xây dựng thế giới của riêng mình cũng như tương tác với người chơi từ khắp nơi trên thế giới thông qua các nhân vật đại diện đều là những khuynh hướng tiệm cận metaverse, và mạng xã hội cũng không là ngoại lệ. Các công nghệ NFT, thực tế ảo (VR) hay thực tại tăng cường (AR) là những công cụ giúp kết nối con người với metaverse, nhưng bản thân chúng một cách độc lập không làm nên metaverse. “Nếu bạn từng tham dự một cuộc họp hoặc một bữa tiệc trực tuyến bằng cách sử dụng hình đại diện thay thế cho mình thì bạn đã bước vào vùng lân cận của metaverse” – cây bút John Herrman viết cho báo The New York Times.
Ông chủ Meta họp cùng đồng nghiệp trong metaverse. Ảnh:EPA
Những trải nghiệm được Zuckerberg hứa hẹn trong tương lai của metaverse đã có thể được tìm thấy trong các ứng dụng và trò chơi hiện hành. Vấn đề lớn nhất cần giải quyết là hợp nhất các trải nghiệm này lại để giúp người dùng điều hướng từ nơi này qua nơi khác một cách liền mạch, tương tự như cách người ta có thể nhấp chuột để đi đến một trang web trên Internet một cách dễ dàng.
“Bạn sẽ có thể mang hình nhân đại diện (avatar) và các món đồ ảo của mình từ ứng dụng này qua ứng dụng khác trong metaverse. Khi bạn mua hoặc tạo ra một thứ gì đó (trong một ứng dụng) thì những món đồ của bạn vẫn sẽ hữu ích trong nhiều bối cảnh khác nhau và bạn sẽ không bị bó buộc vào một thế giới hoặc một nền tảng nhất định nào” – Zuckerberg chia sẻ.
Như trong Roblox, người chơi có thể nhảy từ trò chơi này qua trò chơi khác mà vẫn giữ nguyên avatar và các vật dụng trong game của mình. Điều khiến Roblox chưa phải là metaverse thực thụ là do những vật phẩm trong Roblox sẽ chỉ có ý nghĩa bên trong phạm vi của nền tảng này mà thôi. Một metaverse thực sự là nơi bạn có thể đi từ Roblox sang Horizon, Minecraft hoặc Fortnite tùy thích mà không cần tắt game này để mở game khác lên. Dĩ nhiên, không một công ty hay CEO nào có thể tự mình biến điều này thành hiện thực mà đòi hỏi sự phối hợp chưa từng có tiền lệ giữa nhiều ông lớn công nghệ trên thế giới để tiêu chuẩn hóa vũ trụ metaverse.
CEO Epic Games Tim Sweeney và Mark Zuckerberg thừa nhận họ chỉ đang xây dựng một mảnh ghép trong một metaverse rộng lớn hơn được kết nối với nhau, tương tự như vai trò của từng mạng xã hội riêng lẻ trong đại dương Internet hiện nay. “Metaverse không phải là một sản phẩm đơn lẻ mà một công ty có thể xây dựng một mình. Cũng giống như Internet, metaverse vẫn sẽ tồn tại cho dù có Facebook ở đó hay không” – một thông cáo gần đây của Facebook khẳng định.
Nhân vật trên sân khấu (áo vàng) là một rapper thật và đám đông bên dưới cũng là người tham dự thật, trong sự kiện sinh nhật tổ chức trong game GTA Online. Ảnh chụp màn hình
Nhiều ứng dụng thực tế
Có lý do để tin rằng metaverse sẽ giúp chúng ta làm được nhiều điều mà Internet chưa thể. Các trải nghiệm thực tế ảo ngày nay đã cho phép tham quan bất động sản từ xa, số hóa bảo tàng và giúp người tiêu dùng thử đồ nội thất, điện thoại và máy tính tại nhà. Một metaverse thực sự có thể tiến xa hơn thế nữa như ứng dụng cho các liệu pháp chữa trị trong y khoa.
Các chương trình thí điểm tại Đại học Washington, Bệnh viện nhi Los Angeles và Bệnh viện phụ sản Cedars-Sinai chỉ ra rằng công nghệ VR có thể giúp các nạn nhân bỏng cải thiện tinh thần bằng cách tạo ra các môi trường ảo cho bệnh nhân tự do sinh hoạt dù chỉ nằm một chỗ. Với metaverse, gia đình và người chăm sóc sẽ có thể cùng tham gia vào thế giới ảo này để đồng hành với người bệnh, giúp họ hồi phục nhanh hơn.
Những môi trường mang tính nhập vai cao cũng thích hợp để mô phỏng các trải nghiệm mà bình thường nằm ngoài tầm với. Các dự án tại Học viện bách khoa Rensselaer và Đại học bang Pennsylvania là một ví dụ khi cho phép mọi người trải nghiệm một cách trực quan hậu quả của sự nóng lên toàn cầu để nâng cao nhận thức cộng đồng về biến đổi khí hậu.
Dù là gì đi nữa, metaverse chắc chắn không chỉ là khoảng cách từ màn hình đến mắt, theo ông Mike Winkelmann, người nổi tiếng vì bán thành công NFT cho tác phẩm nghệ thuật của mình với giá 69 triệu USD. “Mọi người thường nghe metaverse và hình dung đến bộ phim Ready Player One hoặc một cái gì đó gắn liền với thực tế ảo. Nhưng dù có sự hỗ trợ của thực tế ảo hay không thì rất nhiều trong số những công nghệ này đã hiện diện sẵn trên không gian ảo rồi” – Winkelmann nói với The New York Times. Theo ông, ranh giới giữa Internet và metaverse sẽ tiếp tục bị xóa nhòa dần cho đến khi quá trình chuyển dịch hoàn tất. “(Internet) chỉ là phiên bản sơ khai của những gì sắp sửa tới mà thôi” – Winkelmann dự báo.
Metaverse cũng có thể giúp ta hiểu nhau hơn. Trung tâm quốc gia về nhân quyền và dân sự ở Atlanta (Mỹ) đã tổ chức một buổi triển lãm nơi những người tham gia trải nghiệm việc trở thành mục tiêu của những lời miệt thị và đe dọa mang tính phân biệt chủng tộc. Dù chỉ có âm thanh được sử dụng, triển lãm đã khiến nhiều người hiểu hơn về những gì mà cộng đồng thiểu số phải trải qua. “Nếu những trải nghiệm tương tự được mang đến cho nhiều người hơn bằng cả hình ảnh và xúc giác (nhờ công nghệ metaverse), đây sẽ là một bước tiến lớn trong công cuộc thúc đẩy sự đa dạng, công bằng và hòa nhập bằng cách giúp mọi người đồng cảm với các nhóm yếu thế và hiểu được tác động của định kiến mang tính hệ thống” – tạp chí MIT Technology Reviewnhận xét.
Người Đến Từ Bình Dương 